GMH/ÍNDICE A-Z

109

1369, decembro, 15. Ponte de Lima (Portugal).
Documento polo que o vigairo xeral de Braga, Vicente Domínguez, sentencia, en grao de apelación, que a terceira parte da parroquia de San Xurxo de Voria (Buría, Camariñas) corresponde a Gonzalo García e non a Lopo Pérez.
A, perg., que recubría o testamento (de aí a súa letra esvaecida) de Álvaro Pérez Osorio, de 370 x 500 mm. Letra gótica cursiva.

En nome de Deus. Amen. Sabham todos que no anno da Era de mill et quatroçentos et sete annos quinse dias do mes de deçenbro na vila de Ponte de Limha presente min Vaasco Mingues tabalheiro geeral por noso sennor el rey na correiçon do nome Doiro et Minho et as testes adeante scriptas por ante Steuo Fernandes / juiz ordinhario na dita villa de Ponte de Limha et en seus termhos pareçeu Gonçalo Garsia clerigo da meatade con cura da egregia de San Georie de Uoria arçebispado de Santiago Finistrau(?) et por min tabalheiro leer feso hua carta do honrrado Viçente Domingues chantre na egregia de Guima/raes et vigario geeral do honrrado padre et sennhor dom Johanne pola graça de Deus arçebispo de Braga scrita por latim en purgaminho assignada polo dito vigario et seelada do selo da corte de Braga segundo en ela paresçia da qual o theor tal he:
Vincencius Dominici cantor vimaranensis reuerendi / patris domni ac domni Johannis diuina fauente gracia dicte sedis bracharensis archiepiscopi et primati generalis vicarius vniuersis et singulis presentes litteras inspecturis saluten et sinceram in Domino caritatem. Noueritis tamem quod olim in ecclesia mindoniensi inter Gundissaluum Garsie clericum tercie partis cun cura ecclesie sancti / Georgii de Uoria diocesis conpostellane actorem per se ex parte una et quemdam Lupum Petri qui se gerit pro canonico mindoniensi per Johannem de Burgos suum procuratorem ex alia super terciam partem dicte parrochialis ecclesiae de Uoria cuius collacio prouiso disposicio ad episcopum mindoniensem in spiritualisbus et corporalibus ab antiquo dinoscitur / pertinere ad ecclesiam bracharensem per apellacionem ab ipso domno episcopo interpositam fuisse deuolutam et ibi ex parte domni Gundissalui apellacionis libellus fuit oblatus in hunc modum:
Coram uobis domnis vicariis bracharensibus seu uestrum locum tenenti uel tenentibus propono ego Gundisaluus Garsie clericus tercie partis seu rector / ipsius tercie partis cun cura parrochialis ecclesie sancti Georgii de Uoria diocesis conpostellane contra quemdam Lupum Petri nunc qui pro canonico mindoniensi se gerit seu contra aliquan legitiman perssonam pro eo in judicio interuenientem ac contra quoscumque homines alios quos infrascriptum tangit negocium seu tengere poterit quomodolibet in futurum dico quod vacan/te tercia parte eiusdem ecclesie de Uoria sine cura per mortem Johannis Benerra quondam canonici mindoniensis quam dictam terciam partem per nonnullos annos tenuit hinc fructusque ejusden ecclesie de Uoria sine cura exinde beneficiatus in eadem tercia parte percepit usque ad eius obitum quod ius per sextam partem ipsius ecclesiae cum cura quam tunc tenporis obti/nebam et obtinui diu est et modo obtineo sustentari poteram pro eo quod in ueritate trium florenorum auri ualorem omnem fructus eiusdem sexte partis ipsius ecclesie cum cura non excedant cum secundum statuta canonum unius ecclesie unus debet esse rector reuerendo Patri domno Francisco Dei gracia mindoniensi episcopo ad quem collacio et / institucio tocius ecclesie tam de jure quam de antiquitate et approbata consuetudine noscitur pertinere humiliter suplicaui ut statuta canonum et constitucionem reuerendi Patris ac domni domni Gulielmi cardinalis sabiniensis quondam in regnis Castelle et Legionis Sedis appostolice legati super infrascriptis edicta que incipit “Cum secundum statuta canonum exse/queretur” et dictam terciam partem ut predicitur uacantem eidem sexte cum cura uniret taliter ut unus posset rector qui pro tenpore foret in eadem et Deo in altari deseruire prout jubent fieri canonice sancciones qui dictus episcopus attendens paupertatem meam necnon sexte partis predicte cum cura quia aliter uiuere nec / poteram in ipsam nec sustentari rector ipsius cui cura iniungitur(?) animarum penssata necessitate in ea jure constitutionem supradicta exequendo [...5] domnus Garsia Gundissalui archidiaconus de Regina in ecclesia conpostellana suas certi tenoris litteras comisit et mandauit quod vniret et / annectaret sextam partem totius eiusdem ecclesie seu mediam partem tercie predicte ut premititur uacantem eidem sexte mee cum cura quam obtienebam et obtinui qui dictus archidiaconus uirtute conmissionis predicte sextam partem totius dicte ecclesie seu mediam partem eiusdem tercie vacantis per Johannis Benerra mortem ut / est premissum de consensu consilio et mandato ipsius domni episcopi ad quem jus patronatus et presentandi tocius ecclesie disgnoscitur proinde eidem sexte parti cum cura annectauit et vniuit et ex abundanti ipsan sextam partem sine cura contulit mihi rectori supradicto et me nunc cure suprapredicte per birreti inposi/cionem presencialiter inuestiuit de eadem et in possessionem inposuit seu induxit cuius unionis et induccionis possessionis uirtute ipsam partem sine cura ut predicitur obtinui et obtineo quia aliter sine ipsa ymmo per totam ecclesiam vis sustentari possum cum totius ecclesie dictum florenorum aurii valorem annuum / fructus non excedant ex quibus nonnulli in preiudicium animarum suarum contra statuta et consuetudinem supradictam duas partes siue tercias exinde percipiunt et cum existerem in possessionem tercie partis totius ecclesie predictus domnus episciopus ad peticionem supradicti Lupi Petri falso asserentis se beneficiatum in terciam partem que Johannis Benerra / ut premititur obtinebat me coram se citari fecit super sexta parte eiusdem mee sexte cum cura vnita et exhibitis propterea(?) ipsius nonnullis scriptis per quos dictam terciam partem obtinere dicebat ex parte mea fuerunt proposite legitime excepciones et deffenssiones in quibus inter alia dicebam terciam partem predictam ad ipsum nullo modo pertinere posse per eo quod / tenpore quo asserebat terciam partem predictam sibi collatam fuisse Johannes Benerra supradictus ipsam terciam partem obtinebat ut beneficiatus in eadem et obtinuit usque ad mortem ipsius et contra naturam esset illud quod dictus Johannes Benerra tenebat id altero tenere uideretur iterum quia tenpore collacionis si forte sibi de facto fuerit eiusdem tercie / idem Lupus erat minor quinquennio etatis sue et ad aliquos ordines minime promotus et sic in eius perssona tallis collacio posito quod sibi facta fuisset eadem non poterat de jure potissime cum turonensis statuta concilii sanacionem inhibeat ecclesiarum. Item quod titulus per quem dicebat eamdem terciam partem sibi collatam fuisse erat falsus et talis / cui nula fides adhiberi debet subsequente eciam quod tercia pars predicta quam idem Johannis Benerra obtinebat in eadem ecclesia solebat coniuncta et unita ad curam ipsius ecclesie quam modo obtineo et contra statuta supradicta necnon et constitucionem eamdem facta fuerat seccio seu diuisio de eadem que diuisio seu seccio sic contra / instituta et constitucionem supradictam facta ipso jure erat nulla et sic aliter de jure conferre non poterat prout iste exeptiones et alie legitime aduersariaque(?) iure legitime excludentes plenius continetur in uero processu huiusmodi cause habite coram domno espiscopo supradicto qui dictus episcopus postquam coran eodem ad non/nullos actus in causa ipsa processum fecerat dictisque meis excepcionibus legitimis omissis non attendens quod secundum statuta et constitucionem supradictam LII nulla pars ipsius ecclesie sine cura uacasse erat tota ipsa in qua seccio facta fuerat vnienda seu anectenda cure ipsius non subire alia onera eidem / incumbencia dillaciones pendere ad declarandum uoluntatem suam me non notato nec per contumaciam absente de facto cum jure non posset mandauit mihi et Johanni Abaldri qui diu aliam sextam ipsius ecclesie obtinuisse per suas litteras ut terciam partem predictam expediremus et deliberaremus eidem sibique respondere man/dauit de fructibus eiusdem tercie partis quapropter(?) et quia dictus episcopus iniuste salua eius reuerencia processit in scriptis et infra decem dierum quam primum sçiuit et ad mei noiticiam peruenit quod paratus sum proprio juramento firmare sanctam brakarensem ecclesiam loci metropoliticam appellaui Apostolos pecii aliaque feci et seruaui que / jura in talibus precipiunt obseruari. Quare peto quod uos domni vicarii seu locum tenentes pronunciando prius causam appellacionis predicte et principalis negocii ad bracharensem ecclesiam fore et esse legitime deuoluta ibique tratari et finiri debere pronuncietis et per sentenciam declaretis dictam vnionem fore et esse canonica factam de / sexta parte ecclesie predicte et seccionem alteri sexte esse injuste factam domnum episcopum supradictum injuste seu perperam in dicta sentencia seu negocio processisse mandasse confecisse et dictas litteras Lupo Petri concessas per domnum episcopum supradictum quibus sibi respondere mandaui de fructibus supradictis cassetis irritetis seu / anulletis et cassas irritas seu nullas nuncietis et quidquid ex eis uel ab ea attenptatum excitatum seu eciam subsecutum et dictam vnionem eiusdem sexte partis ut premittitur factam ratam habeatis et firmam et ulterius jura et constitucionem supradictam exequendo aliam sextam partem de jure vacantem per mortem ditcti Johannis Benerra ut premittitur quam de facto nunc dicitur obtinere idem Lupus eidem cure vniatis cum aliter rector cure non possit substentari pensatis fructibus et necessitatibus ecclesie supradicte peto eciam [...20] restituatis ad possessionem ipsius sexte partis vnire in cuius possessionem eram / et qua fui et sum expulsus per Lupi supradictum post et contra appellacionem predictam cum spoliatus ante litis ingresum sit de jure restituendum inhibendo episcopo et aliis quibus interest nec pendente causa aliquid acceptet in periudicium appellationis iam dicte et dico et peto cum protestacione addendi minuendi corrigendi et declarandi protestandi / de expensis saluo jure pluris uel minoris. Quo quidem sic allato tandem fuit in eadem causa processus coram discreto viro Johanne Petri vicario sancte Marie de Lauris(?) bracharensis diocesis predicti domni archiepiscopi vices gerente qui ipse Johannes pronunciauit tenpora appellacioniss fuise seruata per prefatum Gundissaluum et appella/cionem predictam ad ecclesiam bracharensem esse deuollutam ibique tractari et finiri debere et litem mandauit per eumdem Lupum contestari et in tenpore assignato ad contestandum dictus Lupus per dictum suum procuratorem excipiendo despoliacionem super ipso beneficio de quo contendebatur cum prorrogandi nigocium cum ipse possi/deret allegauit adens exposicionis probacionem per eumdem uices gerentem fuit admissus et ad probandum terminus et termini fuerint assignati perentorio et in quolibet ipsorum fuit contumax et aliquas probaciones ducere non curauit et igitur ob eius contumaciam per ipsuum vices gerentem aprobacionem dicte excepcionis fuit repulsus et monitus ut litem contestaret ut ei iam fuerat mandatum et obedire nolluit mandatis et contumax in bocem appellacionis percipit et propter ipsius contumaciam dictus Gundissaluus ad probandum de jure suo fuit admissus et terminus eidem ut copiam sue probacionis ad ecclesiam bracharensem duceret in termino / assignato quo adueniente dicto uel eius vices gerente a loco remoto predictus Gundissaluus coram me conparuit et ego ob maioris rei abundanciam dictum Lupum et alios quorum intererat legitime citari feci ut tercia die perentorio asignata dictus Lupus et alii cuncti coram me conparere curarent ad prose/quendum in causa prefata et audiendam setenciam diffinitiuam qua die adueniente dictus Lupus conparere contenpssit ymmo pocius in iniuriam ecclesie bracharensis et dapnum aduersse partis litteras runpit citatacionis et iterum ad suam maliciam conuincendam per edicta in loco tutiori Lupum prefatum et alios quorum intererat / pro sua justicia prosequenda et pro sentencia diffinitiua audienda ad tercium terminum sibi prefixum coram me citari feci in quorum minime conparuit. Et idcirco me prefato vicario sedente pro tribunali mane hora causarum et causas audiendi ad ius redeundum et loco consueto ubi jura redduntur presente dicto Gundissaluo appellan/tem sentenciam subscripsi et uerbo recitaui et legi sub hiis uerbis:
Ego Vincencius Dominici vicarius prefatus uisa pronunciacione facta per Johannem Petri nuper socium meum in officio qua inter locucione(?) dicti Gundissalui Garsia appellacionem tenpora date sue appellacionis seruasse et causam predictam per appellacionem ad ecclesiam bracharensem esse / legitime deuolutam et ibi tractari et finiri debere et libellum precedere et litem esse contestandam uisis eciam contestacione facta expresse dicti Lupi Petri uisis eciam atestacionibus per dictum Johannem et per me eidem Lupo factis et omnibus aliis quorum intererat et in termino et terminis eis assignatis conparere nolluerit / nec uolluit ymmo constat quod citaciones inpedierit iniuriose ideo pronuncio dictum Lupum contumacem prout contumax est de iure manifeste et pocedendo in causa predicta ad ecclesiam bracharensem iam deuoluta et quia ian liquet de eadem uisis probacionibus pronuncio dictum Gundissaluum Garsie probasse intencionem suam et pronun/cio apellacionem quam idem Lupus maliciose interposuit causa differendi negocium per spoliacionem quam dictus Lupus allegauit de hiis que possidet desertam et ea non obstante Dei nomine inuocato diffiniendo in causa et negocio principali pronuncio in litteris scriptis sectionem diuissionem dicti beneficii nullam fuisse fore et / esse ymmo pocius seccionem nullam denuncio et declaro quia jura et constitucio perallegata anullant aborrent et nullam pronunciari mandant et moneo Lupum Petri primo secundo et tercio dando sibi decem dies pro qualibet monicione ut infra xxx dies deserat dimittat dictam terciam partem et quod eam / non inpediat per se uel alium dicto Gundissaluo Garsie qua constat canonice institutum in ecclesia prefata cura et regimine ipsius ymmo restituat cum effectu illam terciam partem eidem Gundissaluo infra terminum predictum et ego eum illa in hiis scriptis ad jus et possessionen illius tercie partis sine contradiccione / dicti Lupi reduco et aliter si dictus Lupus non paruerit meis mandatis cum efectu ex tunc prout ex nunc et ex nunc prout ex tunc in eo infero sentenciam excomunicacionis in hiis scriptis. Et rogo cuicumque clerico seu religioso ciuitatis et diocesis conpostellane \ et mando ulterius clerico seu religioso ciuitatis seu diocesis bracharensis / mindoniensis in uirtute sante obediencie / et sub excomunicacionis pena quatenus infra dictos dies a die presentacionis presencium et requisicionis sibi facte restituant inducant dictum Gundissaluum in corporalem possessionem dicte tercie partis et deffendant inductum amoto inde quolibet illicito detentore inuocando ad hoc si neccesse fuerit auxilium bra/chii secularis et condepno dictum Lupum in legitimis expensis quarum taxacionem mihi reseruo. Actum et datum Vimarani tercia die mensis decenbris anni a natiuitate Domini millesimo tercentesimo sexagesimo nono presentibus Stephano de Ferraria scutiffero Valasco Martini de Illa Scura Valasco Gonsalui notariis / prefati domni archiepiscopi pro testibus ad premissa. Ego vero Rodericus Alffonsi notarius prefatus domni archiepiscopi in tota eius archidiocesi hec omnia manu propria scripsi et sigilli curie bracharensis appensione feci muniri in fidem et testimonium omnium premissorum. Rodericus Alffonsi. Vicencius Dominici. A qual carta / por ante o dito juiz mostrada et por mim tabalheiro leuda como dito he o dito Gonçalo Garçia clerigo disso que el auia mester a dita carta em muitas et desuairadas partes et que se temia de a perder por augoa fogo ou algun outro caso pediu ao dito juiz que mandasse a min tabalheiro que lhi desse dela o theor / em publica forma so meu sinal mandando que o dito traslado ualesse et fezesse fe em juizo et fora como o oreginal propio et desse hi sua actoridade ordinharia et outorgamento. Et o dito juiz uisto o que lhi o dito Gonçalo Garçia dizia et pidia viu et examinou a dita carta et tangeua con sua maao et porque achou que non era / rasa nen borrada nen sospeitosa em nenhua parte mandou a mim tabalheiro que desse ao dito Gonçalo Garçia o theor dela em publica forma so meu sinal et mandou que o dito traslado ualha et faça fe em juizo et fora como o propio oreginal et deu ao dito traslado sua actoridade ordinharia et outorgamento das quaes cou/sas o dito Gonçalo Garçia pediu a min tabalheiro hum stromento. Feito fui nos susoditos logo dia mes et era. Testes que presentes foram Ruy Lourenço tabalheiro Affonso Martin Pedro de Tores pedreiros Pedro Affonsi homme do dito juiz Domingo Martini prateiro Johan de Moreira et outros Et eu Vasco Martinez tabalheiro sobredito que a rogo do / dito Gonçalo Garçia et de mandado et actoridade do dito juiz o theor da dita carta em esta publica forma torney et fiz em este stromento em que puge meu sinal que tal he. Non enpeça et ualla a anterlinha aas quarenta et tres regas deste stromento hu diz “et mando ulterius cuicumque clerico seu religioso ciuitatis et diocesis / bracharensis” et siguese logo naquela rega “mindoniensis” nen a rasura dessa meesma rega que see ante que a dita interlinha et eu Vaasco / Mingues tabalheiro sobredito a corregi assi por minha mao por seeren uerdade et et poerem fim aqui de todo mençon. (Signo).