GMH/ÍNDICE A-Z

4
1228, Allariz

pan style="font-weight: bold;">Foro do Bonoburgo de Caldelaspan>

Fonte: Martínez Salazar, A., pan style="font-style: italic;">Documentos gallegos de los siglos XIII al XVIpan>, Imprenta de la Casa de Misericordia, La Coruña, 1911, doc. nº. VII, pp. 15-21.

Xrs. In nomine domini nostri ihesu christi amen.

Plerumque sentimus obliuionis incomoda dum rerum gestarum memoria per scripture seriem negligimus alligare. Ea propter hoc. Eu Don Alfonso per la gracia de Deus Rey de Leon, a uso omnes de Bono Burgo, assy a os presentes como a os quean de uiir, e a uossos fillos e a toda uossa generacion, faço karta de donacion e texto de firmidumbre, e dou a uso foros en que senpre uiuades.

(I) Inprimeiramente omnes do Bon Burgo non ayan nullo señor senon el Rey ou quien esse Borgo touer de sua mano touer.

(II) Et qualquier noble ou de qual dignidade na uilla do Burgo in propia ou in alia casa morar, ille et quantos com el moraren ayam foro, assy como cadaum uiçino.

(III) Et si alguum in casa dalguum uiçino quiser ospedar no Burgo per força, o senor da casa cum seus uiçinos deyteo fora, e se salir non quiser, e hy firido for, non peyte por ende coona.

(IV) Meyrinos do Burgo seyan duos uiçinos do Burgo e uassalos daquel que touer o Burgo, e ayam casas no Burgo, e intren por mandado do senor do Burgo e por octoridade do concello.

(V) Et omnes do bon Burgo den in cada un ano un soldo de cada una casa in festiuitate de Santa Maria de agosto, por in censo de suas casas.

(VI) Et omnes do Bon Burgo uendan seu pan e seu uino per midida dereyta quando quiseren.

(VII) Et quien per forcia casa aliena ronper, peyte a o senor do Burgo LX solidos, e o senor da casa otros LX solidos, e os liuores e os danos que feçer.

(VIII) Meyrinos et sayones non intren in casa de nenguun receber pignora, se o senor da casa der a el fiador recebodo; e se fiador receber non quier, e a pignora per força fillar, e hy firido for, peyte una cooma: e se fiador non presentar, e cum no pignor reuellar, o meyrino ou sayon dia duos testimonios, e in otro dia pignore el por V solidos.

(IX) Quen deueda presente o meyrino ou o sayon, o seu deuedor conoscer, logo de adeueda ou pinor a o quereloso que tanto ualla ata que a deueda seya dada, e en cada un dia a pignora cu no sayon receba.

(X) Quen negar deueda que deua, pignoren ele que faça diretto, e logo de fiador e receba sua pignora. Et qualquier fiador recebudo reuelar, e o pignor a o merino ou o sayon non der, per quantos dias aquesto feçer, per todolos dias peyte V solidos.

(XI) Meyrino ou sayon non demande liuores de nenguun ne percussiones, se non for a el uoz dada ergo morte ou percussione de morte que se poder demandar per lo foro da uilla.

(XII) Omicio manifestado peyte C solidos a o senor do Burgo.

(XIII) Traedor prouado e ladron cunuçudo seyan in iuyzo do meyrino e do concello, e todas aquelas cousas delle seyan do senor do Burgo, mays das cousas do ladron primero entreguen o furto que fez a aquel que furtou.

(XIV) Qui arma tirar de cada contra seu uiçino para facerlle mal, peyte a o senor do Burgo LX solidos, e se muytos aduxeran armas, un por todos dy fiador in V solidos, e qum por uençudo, peyte a o senor do Burgo LX solidos.

(XV) Et si uiçino a seu uiçino casa per iuizio demandar den ambos fiador in LX solidos e qual delles que per iuyzio cayr, peyte a o senor do Burgo LX solidos.

(XVI) Et se alguu de forao a o morador de Bon Burgo casa demandar dé fiador o senor do Burgo in LX solidos, e o senor da casa in dublo de tal casa, e o senor da casa dé fiador in LX solidos a o senor do Burgo. Et se aquele que a casa demanda caer, dé LX solidos a o senor do Burgo, e a o senor da casa dé otra tal casa na uilla do Burgo.

(XVII) Et qualquier iuyzo for feyto sobre pignora, se alguu de forao a o morador do Burgo demandar, non saya fora da uilla a iuyzo; mays in ipsa uilla conplan juyzo sobre ipsa pignora.

(XVIII) Et qui falsa per inquisicion disser, ia mays non seya leal, e peyte a o senor do Burgo LX solidos, e o senor da uoz tornesse a sua uoz.

(XIX) Et por aquel que for morto in baralla os mays prouincos parentes un daquelles que en elle firiren per directa inquisicion escollan el por homician, et se aquelle fettor per inquisicion non acharen in quen suspeto oueren per sy iuramento soo faça e non seya hy torna.

(XX) Treguas por los foros da uilla seyan taes de una parte e de otra da baralla dem fiadores in mill mill solidos, e qui mas britar, tallenle o pugno destro, e destes mill solidos haya o senor do Burgo os D solidos, e o concellos os outros D solidos, dos quaes den ende C solidos a o firido, e o pugno seya in poder do concello.

(XXI) Et sobre esto absoluo toda las cousas, moynos e fornos e chousas, e todas erdades quaes a uossa generacion oye auedes ou auer poderdes.

(XXII) Carniceyros in cada un ano dem en cada un ano a o senor do Burgo II solidos, un por pascua e otro in festiuitate de santa maria de agusto, se o senor do Burgo der a eles plaça ut ponan seus blancos.

(XXIII) Vendedores de pan e de uino non peyten nullam rem per uendicion, mays se toueren mididas falsas, britin as, e peyte o senor do Burgo V solidos, e as misuras seeren stabezudas a o concello.

(XXIV) Se alguun uender boy ou uaca, dé in portage II denarios. De porco, I dn; de carneyro I dn. Item, si alguun extraneo uender cauallo o mula, de XII dn in portagen. Et se in casa do ospede uender, de a el otros XII dn. De egua, VI dn., e a ospede otros VI dn., se in sua casa uender. Do asno ou da asna, III dn., e o ospede otros III dn. De coyro de boy, I dn. De pelle cabruna una mealla. Iten se alguun extranyo uender mouro ou moura, de in portagen XII dn., e se in casa dos ospede uender, de a el otros XII dn.

(XXV) Se alguun mercader in uilla do Burgo ueer de cadaun troxello se desplegar, e einde uender, de in portagen I solido e se non desplegar, non de nichil. Et se a detallo uender, peyte LX solidos, a mea parte a o senor do Burgo, e a mea parte a o concello do Boo Burgo e a o senor da casa V solidos de que un troxello conparar. Et de pelle conella de in portagen III dn. Et de pena coella II dn. De pelle cordeyra II di. De quator couedos de uiado II dn. De cubertura de una color III dn. De un cabo de fustan II dn. De XII couedos de cardeo II dn. De bestia carregada de pana o de uino III dn. De collonio I dn.

(XXVI) Si alguun uiçino seu uiçino firir da barba ata los pees, VII solidos e medio peyte a o firido. Et se o na cabeza firir, e ende sangue sayr, peyte XV solidos.

(XXVII) De qualquier coomia alguun ser culpado, e achada sea a coomia, non deren a o merino, o sayon de fiador in V solidos, e seya per scripcion de boos homees.

(XXVIII) Se alguun omne mal se ouer contra omnes do Burgo, e in a uilla quiser intrar, se força ou alguun mal comezar, todos seus uiçinos sucurram a seu uiçino cum espada e cum lança, e si hy o auersario for morto, nulla ren por ende peyte. Et quien uiçino non adiudar, seya aleyuoso per lo foro de Allariz.

(XXIX) Et nullo senor do Burgo aya rousso nen manaria nen fossadeyra per lo foro de Allariz in ipsa uilla.

(XXX) Si alguun seu uiçino per superbia firir, se aquel uiçino firido poder el firir per se ou per otros, una uez ou muytas, nulla ren per ende peyte, mays o primero que comezar peyte.

(XXXI) Se alguun omne disser a seu uiçino maa paraula, traedor, ou seruo, ou fudud’in cul, ou ceguu sauido, feyra ele una uez cum que quier que tena, e se uiuo ou morto escapar, nulla rem por ende peyte. Et se o firido ele firir, si cento ou mill in ele firiren, nulla rem por ende peyte.

(XXXII) Todolos juyzos que aquí non son scriptos stent per lo foro de Allariz, e aqueste meu feyto seya senpre firme.

(XXXIII) Se alguun caualeiro ou uilano a uilla do Burgo intrar, de suas deuedas a seus deuedores ou pignora por elas. Et se as non deren, e sobre cauallo andar, leguen los pees do cauallo e fumo as narices do cauallo ata que dé a deueda o pignor por ela.

(XXXIV) Cegos e mancebos solterios non façan foro.

(XXXV) Omnes de Bon Burgo todo los seus iuyzos e derettos seyan per enquesicion de boos omnes, que quier que feçerem per lo foro de Allariz.

(XXXVI) Se alguun omne este meu feyto quiser tentar ou romper, seya maldito e excomulgado, e cum Judas traedor no inferno danado, e super esto dez mill peyte de m. de ouro.

Facta carta apud Allariz era M CC LX VI.

Ego don Alfonso, Rey sobradicto Legionis, brito e confringo a uos omnes do Bon Burgo todos maos foros que auiades, e otorgo a uos todo los boos foros de Allariz. Et aquesto sea firme e stauil, cum mias maos propias esta karta roboro e confirmo.
Sancia et Aldonza, filie Regis. Rodericus Gomez de Trastamar. Fernan Gotieriz, pertigarius Sancti Jacobi. Ordonius Auar de Asturas. Ramirus Froyaz e Diego Froyaz, filii de don Froya conde. Fernan Iohanis, filius de Jha Battisela. Petrus Fernandi de Tedra. Pelagius Fern Pantulle. Gunsaluo Mndi, juiz. Bernaldus Archieps compostelanus. Laurencius auriensis eps. Nunus astoronensis eps. Johanes ouetensis eps. Michael lucensis eps. Martin minduniensis eps. Stephanus tudensis eps. Rodericus legionensis eps. Martin zamorensis eps. Pelagius salamantinus eps. Lonbaldus ciuitatensis eps. Geraldus coriensis eps. Pelagius Arie. Petrus Fagiam. Rº Pl de eadem. Fem. Ioh et fratres eius. Diego Ioh de gua diac. Petrus uel de caldelas. Fern pl uarella. Cornellon. Petrus Mart. Abba ecclesiam p. P cancellarius dni Regis. Gª archidiaconus auriensis. Guillermi abbas moerami. Magister Monionis auriensi. J prior ospitalis. F utci abbti vxarie. P prior uicarie. Petrus remondi de Allariz. Petrus Vineyz. Petrus Moniz. Johan abello. Rodericus Pelagii. Petrus Giraldez. Petrus da Bega. Fernan Vineyz. Fernan ulos. Petrus Iohanis d’cima de uilla. Isti supradicti burgeenis pecierunt predictum forum dno Aldefonso regi Legionis.

Materias

abade; alimentos; arbitraxe; arcebispo; arcediago; armas; asna; asno; banco; bispo; boi; bolsa; cabaleiro; cabalo; cabido; canon foral; carneiro; carniceiro; carta de poboamento; casas; cego; chancelaría; chanceler; cisterciense; coiro; comercio; concello; conde; crego; débeda; delito; dignidades; egua; estranxeiro; excomuñón; familia; festa; fiador; fianza; fidalgo; filla; fillo; forno; fraude; gando; indagación; infanta; insulto; lingua; marabedí; medidas; meiriño; mercado; mercador; mestre; monxe; mosteiro; moura; mouro; mozo; mula; nobreza; nomeamento; orde de Xerusalén; orde militar; pai; pan; panadeira; panadeiro; pano; Pascua; pedidos; pena; pertegueiro; poboador; porco; portádego; prenda; prior; proceso; proceso; querela; saión; servizos; soldo; testemuña; traizón; tributos; vaca; veciñanza; venda; vigairo; viño; violencia; xuíz; xuramento; xurisdición; rei

Persoas

Aldonza, infanta; Bernardo, arcebispo de Santiago de Compostela; Diego Froiaz; Diego Iohannis de Guadiac; Estevo, bispo de Tui; Fernan Ulos; Fernan Vineyz; Fernando Eáns de Baticela; Fernando Guterrez, pertegueiro de Santiago; Fernando Pérez, abade de Oseira; Fernando Pl Varela; Froia, conde; Garcia, arcediago de Ourense; Gonzalo Méndez, xuíz; Guillerme, abade de Moraime; Johan Abello; Lonbaldo, bispo de Cidade Rodrigo; Lourenzo, bispo de Ourense; Martiño, bispo de Mondoñedo; Martiño, bispo de Zamora; Mestre Munio, de Ourense; Miguel, bispo de Lugo; Nuno, bispo de Astorga; Ordoño Avar de Asturias; P prior vigairo; P. chanceler; Paio Fernández Pautulle; Paio, bispo de Salamanca; Pedro Eáns de Cimadevila; Pedro Fernández de Tedra; Pelagius Arie; Petrus da Bega; Petrus Fagiam; Petrus Giraldez; Petrus Mart. Abade; Petrus Monis; Petrus Remondi de Allariz; Petrus vel de Caldelas; Petrus Vineyz; Ramiro Froiaz; Rodericus Pelagii; Roi Gómez de Trastámara; Roi, bispo de León; Sancha, infanta; Xiraldo, bispo de Coria; Xoán de Baticela; Xoán, bispo de Oviedo; Xoán, prior da orde de Xerusalén; Xudas; Afonso IX, rei de Galicia e León

Outros

Galicia, reino; Astorga, bispado; Cidade Rodrigo, bispado; Coria, bispado; León, bispado; León, reino; Lugo, bispado; Mondoñedo, bispado; Ourense, bispado; Ourense, cabido; Oviedo, bispado; Salamanca, bispado; San Xulián de Moraime, mosteiro; Santa María de Oseira, mosteiro; Santiago de Compostela, arcebispado; Tui, bispado; Zamora, bispado; Castro Caldelas, concello

Lugares

Allariz; Astorga; Asturias; Bega; Castro de Caldelas, O; Cidade Rodrigo, bispado; Cima de uilla; Coria; Cornellon; León; León, reino; Lugo; Mondonedo; Montederramo, Santa María, mosteiro; Ourense; Oviedo; Salamanca; Santiago de Compostela; Trastámara, antiga xurisdición; Tui; Zamora