54
1290, marzo, 11. Vilamaior-Mondoñedo.
Traslado notarial (a. 1297) das constitucións da Catedral de Mondoñedo, feitas polo bispo don Nuno II e o Cabido en 1262, e dunha providencia do bispo don Alvaro (1286-1297) e do Cabido, da expresada data de 1290, pola que privaron de tódolos honores eclesiásticos a García Sánchez das Ribeiras de Miranda, por dar morte a Lope Alonso, defensor e comendador da igrexa.
B1 perg., que conserva o cordón do selo pendente, de 470 x 345 mm. Letra gótica cursiva.
B2, perg., que se atopa no Calendario I, fol. 6r: ACM, Arm 3, n.º 9/1 (Contén soamente a segunda constitución).
C, papel. Traslado feito polo notario en 1730.
Omne quod geritur dignum memorie plus habet fidei minusque calunpnie si firmetur et uoce testium et testimonio litterarum. Hinc est quod nos Munio diuina miseracione ecclesie mindoniensis minister humilis hominum(?) indignus / uolentes ea que inhonesta et iniuriosa uidentur si quando per abusum quorumdam predecessorum nostrorum contra aliquos de sociis ecclesie nostre canonicis et porcionariis actentata fuerint ab ecclesia mindoniensi euellere penitus et extirpare ea uero / que racionabilia sunt et honesta in ea inducere et diuina gratia suffragare seruare ac perpetuo confirmare statuimus inprimis ut beneficia que quisquam de personis uel canonicis seu porcionariis ecclesie nostre in eadem usque nunc canonice / adeptus est uel deinceps fuerit in uita sua libere et quiete et nunquam eis spolietur nisi prout dictauerit ordo iuris uel nisi dignitatem uel personatum receperit in ecclesia memorata. Secundo statuimus ut testamenta / personarum canonicorum et porcionariorum nostre sedis siue contineant donacionem factam inter uiuos seu etiam ultimam exprimant uoluntatem et ea que circa extrema uite sue de rebus sus mobilibus et immobilibus uoce seu scripto deposuerint horum minus sollepnia de iure apicibus uideantur dummodo duorum uel trium ydoneorum hominum conprobetur testimonio robur obtineant firmitatis perpetuum ita tamen quod (in causam quam) de hereditatibus regalengis uel aliis de quibus sedes / nostra debeat aliquod seruicium uel forum percipere non possint dare legare uel alio modo transferre in religiosa loca seu personas per quas possit in posterum nostre sedi preiudicium generare. Bona uero illorum qui decesserint intes/tati uolumus tanquam communia ad episcopum et capitulum pertinere sic tamen quod nec episcopus uel aliquis ex parte ipsius sine capitulo uel eius procuratore ad hoc deputato nec capitulum uel aliquis pro eo sine episcopo uel eius nuncio ad id concesso presummat / domum ingredi decedentis neque de facultatibus ipsius inde uel aliunde aliquid contingere uel auferre hoc prouiso quod de huiusmodi bonis soluantur prius debita decedentis et exprese necessarie que circa eius exequias faciende fuerint mi/nistrentur honeste remuneratione seruientibus defuncti et ipsis facultatibus facienda in arbitrio episcopi et decani uel eorum uicariorumm si ipsia bsentes fuerint reseruate quod autem residuum fuerit inter episcopum et capitulum mediocriter diuidatur saluo iure nichilominus heredum defuncti circa successionem bonorum patrimonialium et eorum que sibi fuerint a iure concessa. Tertio statuimus quod ad ecclesias quas prefati socii possident uel possederint nomine prestimoniorum cum ipsas uacare / contigerit clericos representent in illis uidelicet in quibus nostre sedi ius conpetit patronatus. Quarto loco duximus statuendum quod de cetero omnes socii nostre ecclesie tan persone quam canonici seu porcionarii mansionarii seu residentes ibidem illos autem / mansionarios seu residentes censemus qui ultra medietatem anni in ecclesia uel diocesi seu etiam in studio de licencia episcopi fecerint mansionem a die sui obitus usque ad annum conpletum integre percipiant fructus prestimoniorum suorum prebendarum / uero siue portionum percipi aut integre per quadraginta dies post quadraginta autem dies percipiant medietatem usque ad annum conpletum et disponendi de ipsis liberam habeant facultatem. Hoc idem de prebendis episcoporum post eorum obitum statuimus obseruandum. Adicimus etiam quod si peccatis exigentibus episcopus siue canonici uel porcionarii intestatus decesserit fructus tamen prebende sue per amnum sequentem percipiat ut superius est expressum qui aliquibus presbiteris qui pro eo per totum annum Missam celebrent erogentur. Super iniuriis si quod absit in rebus dictorum sociorum illate fuerint a quocumque liberam sit iniuriam patienti propter hoc ad metropolitanam ecclesiam seu ad apostolicam appellare nec presummat aliquis / ob appellacionem conuiciis lacesire uel in possessionibus aut seruientibus ipsius aliquam uiolenciam uel iniuriam errogare. Et quicumque siue persona seu canonicus aut porcionarius uiolenter uel quocumque modo iniuriose manu armata uel non armata / iuerit ad domum consocii de predictis uel intrauerit currale ipsius predicto modo siue ei iniuriam intulerit siue non in persona propria uel seruientium suorum uel eorum qui tunc in societate eius fuerint uel in rebus eius soluat socio quingentos solidos / pro offensa et si forte obitum fuerit quod offensa manifesta non est uel alias nulla est eligantur duo de capitulo quos maior pars capituli nominauerit qui de plano et sine strepitu iudcii bona fide procedant ad inquirendum utrum / irrogata talis iniuria fuerit uel non et secundum quod inuentum fuerit in capitulo publicent et si forte aliquis de sociis in odium uel fauorem alicuius se maliciose absentauerit Dei malediccionem incurrat et si capitulum se diuiserit / in plures partes quam duas super inquisitoribus illi quos maior parse nominauerit super dictam iniuriam inquirant veruntamen si contigerit quod aliquis uel aliqui de familia sociorum predictorum irrogauerit uel irrogauerint iniuriam ut dictum est alicui de sociis domnus eius uel eorum satisfaciat secundum dictam penan uel purget se per iuramentum in capitulo cun tercia manu in capitulo sociorum quod hoc factum non procuratum fuerit de mandato uel consilio ipsius et nichilominus abiciat a se / iniuriam taliter inferentes sine spe recepcionis et absque assensu iniuriam pacientis sub pena dicte malediccionis. Item statuimus volumus et communiter approbamus quod illi qui de licencia episcopi scolasticis institerint disciplinis preben/darum suarum medietatem percipiant et similiter porcionum non minus seruata per hoc consuetudine domni Innocencii tercii edita in fauorem illorum qui studere uoluerint in teologica facultate. Sciendum preterea \ quod/ ut liti et questioni antique / que inter epsicopos et capitulum super caritelle de Cauarcos et de Gelsende et ecclesie sancti Iusti grauem dissensionis et scandali materiam parare consuerat perpetuun silencium poneremus damus et concedimus capitulo prefatam ecclesiam / sancti Iusti simpliciter et pure. Damus etiam et concedimus eidem ecclesiam de Nendin pleno iure et hereditatem de Preguntoiro que iacet in perochia sancti Petri de Uillaplana et casale de Outeiro et heremi/tagium sancti Stephani de Pagade cum pertinenciis et directuris que in dictis locis ad ecclesiam nostram spectant uel de iure spectare debent ad supplementum ministracionis mensium nouenbris et aprilis que respectu a/liarum administrationum non modicum patiebatur defectum et capitulum cessit dicte questioni et renunciauit omni iuri si quid ei conpetebat ex quocumque titulo super caritelli prefato. Confirmamus etiam et ratam / habemus illam donacionen quem domnus Martinus bone memorie episcopus mindoniensis fecit eidem capitulo et uni capellano de populacionibus et ecclesiis uidelicet uillam et ecclesiam de Uidal cum uargano uillam et ecclesiam de Penna, villa et ecclesia que dicitur de Ouriz villa et ecclesia que dicitur de Moxoeyra villa et ecclesia de Ferraria cum omnibus directuris et pertinentiis suis secundum quod in littera predicti episcopi plenius et expresius continetur. Et has constituciones nos prenominatus episcopus Munio decanus et uniuersum capitulum promittimus obseruare. Et qui contra in aliquo uenire presunpserit siue sit episcopus persona uel canonicus seu porcionarius quicumque sit maledicionem / Dei omnipotentis incurrat et cum Datam et Abiron quos terra uiuos absoruuit percipiat porcionem. Volumus etiam et mandamus quod seruientes et domestici episcopi et personarum canonicorum et porcionariorum / ecclesie nostre in confessionibus faciendis et absolucionibus que necessarie sunt in extremis uite et mandis suis siue legatis gaudeant perpetuo eodem priuilegio quo et alii predicti socii ecclesie nostre gaudent et se/peliantur per eosdem confessores. Et quod ista non possint in dubium in posterum reuocari presentem paginam fecimus sigillorum nostri et capituli munimine commuiniri. Actum apud Villammaiorem in pleno / capitulo in die kalendarum ianuarii sub Era mª trecentesima (a. 1262).
In Dei nomine. Amen. Quoniam omne quod geritur dignum memoria plus habet fidei minusque calunpnie si firmetur uoce testium et testimonio littera/rum ut asserunt legitime sanciones dignum est ut male meriti egestate laborent. Idcirco nos Aluarus diuina misaracione mindoniensis episcopus Johannis Uital decanus et uniuersum eiusdem ecclesie capitulum pulsata canpana prout moris est ad capitulum congregandum considerantes honorem et utilitatem ecclesie nostre ad presens et in futurum danpna pericula seu lesiones aliquas precauere curantes statuimus unanimiter et concorditer / ut nec Garcias Sancii de Rippariis de Miranda miles nec aliquis alius de genere suo ab eo desdendens usque ad septimam generacionem recipiat habeat seu teneat terram stipendium beneficium / officium uel honorem seu aliquid aliud emolumentum ab ecclesia mindoniensi pro eo quod tan nefandum et enorme scelus conmisit interficiendo Lupum Alfonsum conmendatarium et defensorem ecclesie memorate et omnes res suas iniuste / rapiendo et uiolenter etiam auferendo. Hoc idem statuimus de omnibus illis qui in morte et ablacione rerum prefati conmendatarii corporaliter interfuerunt opem auxilium uel consilium inpendendo sine spe alicuius resti/tucionis seu satisfacionis. Item statuimus ut quicumque de cetero iniuriam irrogauerit episcopo personis canonicis et porcionariis prelibate ecclesie uel eorum domesticis quod nunquam ipse nec aliquis de genere suo ab eo desdendens / usque ad septimam generacionem terram stipendium beneficium officium uel honorem recipiat seu habeat uel teneat ab ecclesia memorata quousque condignam satisfacionen et emendam prius leso exhibuerit et / episcopo et capitulo supradictis. Et si forte quod absit quispiam interfuerit aliquem de episcopis personis canonicis seu porcionariis supradictis et in auxilio seu consilio fuerit uel opem dederit numquam ipse qui / talia fecerit nec aliquis alius de genere suo ab eo descedens usque ad septimam generacionen terram stipendium beneficium officium uel honorem recipiat habeat seu teneat ab ecclesia prelibata et / hoc sine spe alicuius restitucionis seu satisfacionis. Et ut huiusmodi constituciones in dubium reuocari non possint et maius robur firmitatis obtieneant promittimus bona fide et per iuramentum quod / inde facimus in presenti tactis corporaliter sacrosanctis euangeliis omnia supradicta in perpetuum tenere et inuiolabiliter seruare et ad maiorem rei geste certitudinem duo instrumenta predictarum constitucionum per / alpahabetum diuisum inter nos episcopum et capitulum memoratos per Martinum Johannis porcionarium et notarium publicum ecclesie nostre scribi mandauimus et ea sigillorum nostrorum fecimus munimine conmuniri. Actum est hoc / apud Uillammaiorem vº idus marcii Era mª cccª xxviii. Et Martinus Johannis porcionarius et notarius supradictus predictis omnibus interfui et de mandato predictorum episcopi et capituli et de consensu et uolun/tate eorum supradicta instrumenta propria manu scripsi et in eis sinum meum consuetum apposui in testimonium ueritatis.
Hec sunt constituciones quas ego Alfonsus Stephani porcionarius et notarius publicus ecclesie mindoniensis de mandato domni Aprilis Johannis decani et capituli mindoniensis de quadam carta sigillata sigillis pendentibus domni Munionis bone memorie quondam episcopi mindoniensis et capituli / eiusdem de uerbo ad uerbum transtuli cum alia constitucione quam domnus Aluarus quondam mindoniensis episcopi fecerat \ cum toto capitulo / quam similiter transtuli de / libro capituli ex mandato predictorum que ibi scripta erant per manum Martini Johannis porcionarii et notarii publici ecclesie mindoniensis et / signata suo signo consueto nichil adens uel minuens per quod sensus littere inmutetur et in eis signum meum consuetum / apposui in testimonium ueritatis. Actum est hoc apud Villammaiorem xº kalendas augustas Era mª cccª xxxª quinta (a. 1397). Testibus decano cantore archidiacono de Trasancis / magistroscolarum tesaurario Roderico Petri Johanne Petri iudice Petro Pelagii Viuiano Martini Johanne Petri et Roderico Lupi canonicis mindoniensibus et plures alii.
Et ad maiorem etiam huiusmodi traslacionis certitudinem nos decanus et capitulum supradicti mandauimus sigillum nostrum apponi (Signo).
