Fonte: Vázquez Núñez, A., “El Fuero de Allariz”, en Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísiticos de Orense, Tomo III (1907), pp. 161-170.
In nomine domini nostri Jhu Xri. Plerumque sentimus oblivionis incommoditate dum rerum gestarum memoriam per scripture series negligimus alligare. Ea propter ego Adefonsus Hyspanie Imperator uno cum uxorea mea Imperatrice don Rrica et cum filiis meis Sancio et Fernando vobis hominibus de Allariz tam presentibus quam futuris et filiis omnique generationi vestre facio kartam donationis et textum firmitatis et dono vobis foros quibus semper vivatis.
I.- In primis homines de Allariz non habeant ullum dominum in villa nisi dominum Imperatorem aut quem ipsam villam de manu sua tenuerit.
II.- Et quicumque nobilis aut cuiuslibet dignitatis in villa de Allariz in propria aut aliena domus habitaverit ipse et qui cum eo fuerint habeant forum sicut unum de vicinis.
III.- Et si aliquis in domus alicuius hominis de Allariz per forciam hospitari voluerit: dominus domus cum vicinis suis eiciat eum foras, et si exire noluerit: et ibi percussus fuerit non pectet pro inde calumpniam.
IV.- Maiorini de Allariz sin duo, vicini de villa et vasalli illius qui villam tenuerit: et habeant domos in Allariz et intrent per manum domini de Allariz et auctoritate Concilii.
V.- Et homines de Allariz dent unoquoque anno unum solidum de unaquaque domo in festivitate Sancte Marie Augusti per censum de domibus suis.
VI.- Et homines de Allariz vendant panem suum et vinum per mensuram rectam quando voluerint.
VII.- Qui per vim alienam domum irrumperit pectet domino de Allariz solidos LX et domino domus alios LX solidos et livores et dampnum quod fecerit.
VIII.- Maiorini aut Sagiones non intrent in domum alicuius accipere pignora si dominus domus receptivum fidiatorem dederit. Et si fidiatorem recipere noluerit et pignora per vim acceperit et percussus ibi fuerit non pectent aliquam calumpniam. Et si fidiatorem non presentaverit et pignus rebellaverit maiorinus aut sagio dent duos testes et alia die pignoret eum per V solidos.
IX.- Qui debitum presente Maiorino aut sagione debitori suo recognoverit aut statim debitum reddat aut pignora querulo que tantum valeant tribuat et donec debitum reddat unaquaque die pignora cum sagione accipiat.
X.- Qui negaverit debitum quod debet pignorent eum ut faciat directum et tunc det fidiatorem et recipiat sua pignora.
XI.- Quicumque fidiatorem receptivum rebellaverit et pignus maiorino aut sagione non dederit per quot dies hoc fecerit tot diebus pectet V solidos.
XII.- Maiorinus aut sagio non querat livores alicui nec percussionen nixi vox ei data fuerit excepta morte aut percussione mortis que per se potest querere per forum ville.
XIII.- Homicida manifestus pectet C solidos domino de Allariz.
XIV.- Et traditor probatus et fur cognitus sint in iudicio maiorini et Concilii et omnia illorum sint domini de Allariz. Sed de rebus latronis prius restituantur furta que fecerat domino cui furatus fuerat.
XV.- Qui arma traxerit de domo contra vicinum suum ad malefaciendum pectet domino de Allariz LX solidos et si multi duxerint arma unus pro omnibus det fidiatorem in V solidos et convictus pectet domino de Allariz LX solidos.
XVI.- Et si vicinus vicino suo domum per iuditio quesierit dent ambo fidiatorem in LX solidos et qui per iuditium ex eis ceciderit domino de Allariz LX solidos pectet.
XVII.- Et si aliquis deforaneus habitatori de Allariz domun quesierit det fidiatorem domino de Allariz in LX solidos et in domino domo in duplo de tali casa, et dominus domus det fidiatorem in XX solidos domino de Allariz. Et si ille qui domus querit reciderit det solidos LX domino de Allariz et domino domus det aliam talem casam in villa de Allariz.
XVIII.- Et quodcumque iudicium fuerit faciendum super pignora que aliquis deforaneus habitatori de Allariz quesierit non exeant extra villam ad iudicium sed in propria villa compleant iudicium super ipsa pignora.
XIX.- Et qui falsam perquisitionem dixerit: amplius non sit legalis et pectet domino de Allariz LX solidos et dominus vocis tornet se ad suam vocem.
XX.- Et pro illo qui in seditione mortuus fuerit: proximiores parentes unum illorum qui eum percuserunt per rectam exquisitionem pro homicida eligant si vero interfectorem per exquisitionem non invenerint quem suspectum habuerint per semetipsum solum se iuramento salvet et non sit ibi torna.
XXI.- Treugas per forum ville sint tales. Ex utraque parte seditionis dent fidiatores in M solidis et qui eas fregerit amputetur eius pugnus dexter et de istis M solidis dominus de Allariz habeat D et Concilium alios D solidos de quibus det C solidis percusso et pugnus sit in potestate Concilii.
XXII.- Et super hec omnia absolvo molendinos et furnos et xosas et omnes hereditates quas vos vel generatio vestra hodie habetis vel habere potueritis.
XXIII.- Carnifices vero uno quoque anno dent domino de Allariz II solidos unus in Pascha, alter in festivitate sancte Marie si dominus de Allariz dederit eis plateam ubi ponant banchum.
XXIV.- Venditores panis et vini non pectent pro venditione sed si mensuram fraudaverint V solidis domino de Allariz mensuras constitutas a Concilio.
XXV.- Extraneus si vendiderit bovem aut vacam det in portaticum II den. De porco I d. De ariete I d. De equo vel mula XII d. Si in domo vendiderit hospes habeat XII d. De equa VI d et si in domo vendiderit hospes habeat VI d. De asino vel de asina III d. hospiti III. De corio bovis I d. De pelle caprina I obolum. Item si maurum vel mauram XII d. Si in domo similia habeat I solidum.
XXVI.- Si mercator extraneus ibi displicaverit de unoquoque trossello si vendiderit det I solidum et si non displicaverit nichil. Si adetalium vendiderit pectet LX solidos mediam partem domino de Allariz et Concilio medium et domino domus det V solidos.
XXVII.- Qui unum trossello compraverit. Et de pellicea conelia III d. de pena cordeira II d. de pellicea cordeira II d. De IIII cubitis de viado II d. De copertura pallii unius coloris III d. de uno cabo de fustan II d. De XII cubitis de cardeno II d. De bestia carregada de pane aut de vini I d. Coleneam I d.
XXVIII.- Si vicinus vicinum percusserit a barba a usque ad pedes VII solid et dimidium pectet percusso. Si in capite cum effusione sanguis XV sol.
XXIX.- De quicumque aliquis culpabilis sit inventus si calumpniam non dederit maiorino vel sagione non demandet eam. Si vero data fuerit det fidiatorem in V sol maiorino per perquisitionem bonorum hominum.
XXX.- Si aliquis male se habuerit contra homines de Allariz et in villam voluerit intrare per vim omnes vicini sucurrtan vicino suo cum ense et asta. Et si ibi adversarius mortuus fuerir: nichil inde pectent. Et qui vicinum non adinvaverit sit alevosus per forum Sancti Facundi.
XXXI.- Homines de Allariz nec pectent rousso, nec manaria, nec fusadeira.
XXXII.- Si aliquis vicinum suum per superbiam percusserit et post ea ille per se aut per alios repercusserit eum semel aut pluribus nichil inde pectent. Si multum ultimum vindiciam non precesserit et primus de quod egerit pectet.
XXXIII.- Si aliquis malo animo dixerit vicino suo traditorem aut servum aut sodomitarem nomen, vel cegulo sabido percutiat eum semel cum quo tenuerit in manu et si morte aut virus evaserit nichil inde pectent. Et si percussus eum percusserit centum vicibus aut mille nichil inde pectet.
XXXIV.- Si aliquis miles aut rusticus villam de Allariz intraverit sic pignorari habet si super equum ambulaverit ligentur pedes et fumum aponatur naribus ei.
XXXV.- Ceci iuvenes et inupti non faciant forum.
XXXVI.- Cetera vero iudicia que hic non sunt scripta stent per forum Sancti Facundi. Et hoc meum factum semper sit firmum. Si vero aliquis hoc factum meum irrumpere tentaverit sit maledictus ex excomunicatus et cum Juda proditore Domini in inferno damnatus (…) Toleti (…) et Saragocia Baetia et Almaria. Comen (…).