91
1334, maio, 10. Santiago de Compostela-Rupeforte.
Tramitación xudicial ante o arcebispo de Santiago don Xoán II dun litixio xurdido entre o prior do convento de San Domingos de Viveiro e o gardián do de San Francisco da mesma localidade, dunha parte, e os capeláns das igrexas de Santa María e Santiago da mesma vila de Viveiro, da outra. Nela transcríbense diversos documentos achegados ante o referido xuíz.
A, perg., formado por tres pergamiños cosidos entre si, cunhas dimensións totais de 1.700 x 245 mm. Letra semigótica.
Ed.: e. cal pardo: “De Viveiro en la Edad Media”, op. cit., pp. 124-131.
In nomine Domini. Amen. Nouerint uniuersi quod anno millesimo trecentesimo quarto die decima mensis madii in / loco Rupeforti prope ciuitatem compostellanam coram Reuerendo in Christo patre et domno domno Johanne Dei et apostolice / Sedis gratia sancte compostellane ecclesie archiepiscopo ac regni legionis cancellario in presencia mei notarii ac testium infrascrip/torum venerabilis vir domnus Alffonsus Martini archidiaconus de Azumara in ecclesia mindoniensi et canonicus compostellanus procurator / Martini Petri capellani ecclesie sancte Marie et Dominici Fernandi capellani ecclesie sancti Jacobi loci de Viuario mindoniensis/ diocesis protestacione premissa de non consenciendo in domnum archiepiscopum presentiauit et legi fecit quoddam procurationis publicum instru/mentum tenoris et continencie subsequentis:
In Dei nomine. Amen. Nouerint uniuersi quod in presencia mei Petri Iohannis por/cionarii et publici ecclesie mindoniensis notarii et testium subscriptorum ad hoc uocatorum et specialiter rogatorum consitituti venera/biles viri Martinus Petri capellanus ecclesie sancte Marie et Dominicus Fernandi capellanus ecclesie sancti Jacobi de Viuario / diocesis mindoniensis dixerunt quod ex parte Reuerendi in Christo patre ac domni domni Johannis Dei gratia compostellani archiepiscopi / per gardianum Fratrum Minorum conuentus de Viuario fuerat sibi lecta et ostensa quedam littera citacionis que inpetrata dicitur a dicto domno archiepiscopo ad instanciam prioris Fratrum Predicatorum et gardiani Fratrum Minorum et conuentuum monasteriorum / dicti loci de Viuario que dicitur eis publicata in die feriata videlicet in festo sancti Marchi per quam dictus domnus archiepiscopus / eos citabat asserendo se conseruatorem dictorum Fratrum et conuentuum a Sede Apostolica deputatum cum tamen de dicto officio conserua/uatoris nec de rescripto apostolico supra dicta conseruatoria sibi misso per dictam citacionis litteram fecerit sibi fidem nec eiusdem testimonium / contineatur in ea qui usque ad decem dies a die publicacionis eiusdem coram dicto domno archiepiscopo se personaliter presentarent facturi / et recepturi super hiis que in dicte citacionis littera continentur iusticie complementum quam citacionis litteram dixerunt contra eos im/petrata per dictos Fratres fuisse contra jus et iusticiam cum in ea tenor rescripti apostolici minime contineatur quod de necessitate / iuris fieri oportebat ut ipsi artarentur coram predicto domno archiepiscopo comparere et etiam si tenor predicti conseruatorie rescripti / in dicta citacionis littera continetur contra ius uocabantur ut personaliter comparerent cum ista non sit de casibus in quibus quis de iuris ne/cessitate possit uel debeat coram delegato uel conseruatore personaliter euocari licet aliud in registro apostolico contineatur ex quo de eo / in citacionis littera non fit fides. Iten quia citantur ultra unam dietam a fine sue diocesis conputandam nullo loco certo sibi / asignato ubi debeant comparere. Et istas raciones allegandas saluis dictis excepcionibus et aliis sibi conpetentibus et / competitionis et ad petendum a dicto domno archiepiscopo ut a dicta citacione absoluantur et dicti Fratres sic in expensis legitimis con/dempnentur fecerunt constituerunt et ordinauerunt suos ueros et legitimos procuratores venerabiles et discretos viros / domnos Alfonsum Martini archidiaconum de Azumara in ecclesia mindoniensi Garssiam Prego Fernandum Martini dictum Serpe / canonicos compostellanos Laurencium Iohannis clericum et familiare predicti archidiaconi de Azumara et Franciscum Iohannis / laycum diocesis mindoniensis et quemlibet eorum in solidum ita quod non sit melior occupantis condicio sed quod unus eorum in/ceperit alter prosequi ualeat et finire dantes et concedentes predictis suis procuratoribus et eorum cuilibet plenam et liberam / potestatem ad petendum et allegandum predicta et alia que sibi uidebuntur necessaria seu eciam opportuna et ad juran/dum in animas suas et cuiuslibet eorum iuramentum calumpnie de ueritate dicenda seu cuiuslibet alterius generis / sacramentum quod natura negocii exigendum duxerit et ad facienda omnia alia et singula que ueri et legitimi / procuratores in causa simili facere possunt et debent et que ipsimet constituentes facere possent si personaliter / interessent eciam si mandatum exigat speciale. Et ut eos et eorum quemlibet releuarent ab omni onere satisandi / promiserunt michi notario stipulanti et recipienti uice et nomine omnium quorum interest uel interesse poterit in / futurum iudicatum solui cum omnibus suis clausulis quas ius ponit sub ypotheca et obligacione omnium bonorum suorum presentium / et futurorum petentes a me predicto notario de hoc sibi fieri publicum instrumentum presentibus ad hoc testibus venerabi/libus et discretis viris domnis Johanne Dominici decano Roderico Petri archidiacono de Viuario Johanne Fernandi vicario Roderico Johannis Petro Apriis ac Francisco Johannis canonicis ecclesie mindoniensis Garssia Petri Johanne Alfonsi clericis domni mindoniensis episcopi et aliis. Et ego Petrus Johannes porcionarius et notarius supradictus ad hoc una / cum supradictis testibus interfui rogatus et ad requisicionem et peticionem Martini Petri et Dominici Fernandi capella/norum predictorum hoc presens procuratorium in mei presencia scribi feci quia eram aliis negociis ocupatus et in eo subscripsi / et sigum meum consuetum quod est tale apposui in testimonium premissorum. Actum apud Villam Maiorem ciuitatem / mindoniensem xxviii die mensis aprilis Era m. ccc. septuagesima (a. 1334).
Quo instrumento lecto inti/mauit presentauit et publicauit coram dicto domno archiepiscopo quoddam appellacionis publicum instrumentum cuius tenor / per omnia talis erat: In nomine Domini. Amen. Notum sit omnibus quod in presencia mei Petri Johannis porcionarii / et publici notarii ecclesie mindoniensis et testium subscriptorum ad hoc uocatorum et specialiter rogatorum constituti ve/nerabiles viri Martinus Petri capellanus ecclesie sancte Marie et Dominicus Fernandi capellanus ecclesie sancti Jacobi / de Viuario diocesis mindoniensis interposuerunt quamdam apellacionem in scriptis cuius tenor sequitur in hunc modum: / Cum omnis oppresus uel opprimi timens a iure habeat ut apellet idcirco nos Martinus Petri capellanus / ecclesie sancte Marie et Dominicus Fernandi capellanus ecclesie sancti Jacobi de Viuario mindoniensis diocesis sentien/tes nos grauatos et timentes in posterum grauari per Reuerendum in Christo patrem et domnum domnum Johannem / Dei et apostolice Sedis gratia archiepiscopum pro eo et ex eo quod ex parte dicti domni / archiepiscopi nobis fuit ostensa quedam littera citatoria si citacio dici possit per gardianum Fratrum Minorum / dicti loci cuius tenor sequitur in hec verba: Johannes Dei et apostolicie Sedis gratia sancte compostellane ecclesie / archiepiscopus ac regni Legionis cancellarius conseruator ordinibus Fratrum Predicatorum et Minorum extra regionem / Francie per domnum nostrum Summum Pontificem stabiliter deputatus Martino Petri capellano ecclesie sancte Marie / et Dominico Fernandi capellano ecclesie sancti Jacobi loci de Viuario diocesis mindoniensis salutem in Domino. / Ex parte prioris et gardiani necnon conuentuum monasteriorum Fratrum Predicatorum et Minorum dicti loci de Viua/rio fuit nobis expositum cum querella quod uos capellani predicti contra eorum priuilegia et libertatem in facto / predicacionum et confessionum et quibudam aliis graues etis iniurias publice irrogatis super quibus pecierunt / sibi per nos fiere iusticie complementum. quare nos monemus requirimus et citamus quatenus a publicacione presencium / in presencia notarii et testium uobis facta usquea decem dies inmediate sequentes compareatis personaliter coram nobis / facturi et recepturi iusticie complementum quem terminum uobis et uestrum cuilibet ut parcamus laboribus / et expensis peremptorium assignamus. Et si dies conparicionis occurrerit feriata compareatis in prima sequenti / que non fuerit feriata et qua precedi ualeat in premissis. In quorum testimonium presentes litteras fieri fecimus / et nostri sigilli impressione muniri. Datum in Castro nostro de Rupe Forti vicesima prima die mensis aprilis / anno Domini mº cccº xxxiiiiº.
Nunus Pelagii de mandato domni archiepiscopi. Este he o traslado da carta / sobredita a qual eu Pedro Eanes notario de Viueiro en lugar de Alvaro Peres / de Valladolide fis tras/ladar de ueruo a ueruo en minna presença et puge y este sinal o qual fuy feyto lues xxv dias de / abril Era sobredita. Que littera / in multis et per multa contra ius et iustitiam emanauit primo / quia cum sit certum quod dictus domnus archiepiscopus non est iudex noster ordinarius si delegatum uel conseruatorem / se dicat de sua jurisdiccione in predicta littera ponendo rescriptum apostolicum de ueruo ad ueruum debuit / facere plenam fidem quod cum non fecerit ut patet per supradictam litteram nullam iurisdiccionem contra nos in qliquo / potuit exercere. Secundo quia in iure cautum est quod iudex delegatus qui mandatum speciale ad hoc a Sede / Apostolica non recipit non potest iubere partes coram se personaliter conparere nisi in casibus a jure excep/tis de quibus ista non est et per consequens nec conseruator potest unde cum dictus domnus archiepiscopus in predicta / littera nos personaliter ad suam presenciam euocauerit contra dictum ius faciendo etiam si constaret per tras/sumptum rescripti in / citacionis littera contentum ipsum fore conseruatorem ut ipse asserit iam grauauit nos / personaliter uocando. Tercio quia cum de iure sit con conseruatores non possint aliquos ultra unam dietam / a fine diocesis euocare et cun finis diocesis mindoniensis a ciuitate compostellana distat ulta unam dietam / legalem seu uulgarem et ipse nos contra dictum ius citari mandauerit iam grauauit immo credimus quod / quidquid supra hoc fecit uel faciet est irritum ipso iure per ius predictum de quo supra fecimus mencio/nem. Quarto quia nobis locum certum et insigne in predictis litteris non assignauit in quo coram eo debe/remus conparere unde propter predicta et eorum quodilibet licet de iure non sit necesse appellare cum quidquid / factum sit irritum sit et inane tamen timentes uerisimiliter ex premissis de facto grauari per dictum domnum compostellanum archiepiscopum ad cautelam in hiis scriptis sanctam Romanam Ecclesiam appellamus po/nentes nos et capellanias nostras et ecclesias ipsas et parrochianos earum et omnia bona nostra et sua tan ecclesiastica quam mundana et omnes nobis adherentes et adherere uolentes consilium uel auxilium palam ue occulte im/pendentes sub proteccione dicte Sedis Apostolos petimus primo secundo et tercio cum iuris instancia et maxima / efficacia eos petimus si de iure peti debent in hoc casu. Et quia ad presens copiam dicti domni archiepiscopi / habere non possumus ideo istam nostram appelacionem hic in mindoniensi ecclesia coram uobis notario et testibus publi/camus petentes nobis de hoc dari publicum instrumentum protestantes quod quam cito comode poterimus eam faciemus coram dicto domno archiepiscopo publicari constituentes et ordinantes ad eam publicandam et intimandam coram dicto domno archiepiscopo / nostros ueros et sufficientes procuratores et nuncios speciales omnes insimul et quemlibet eorum venerabiles et discretos viros / domnos Alfonsum Martini archidiaconum de Azumara in ecclesia mindoniensi Garsiam Prego Fernandum Martini Serpe / canonicos compostellanos Laurencium Iohannis clericum familiarem predicti domni archidiaconi de Azumara et Francis/cum Iohannis laycum mindoniensis diocesis et ad faciendum in premissis et circa premissa omnia et singula que necessaria / fuerint seu eciam opportuna et que nosmet faceremus si personaliter adessemus eciam si mandatum exigant speciale / promittentes nos ratum et firmum perpetuis temporibus habituros quicquid per dictos nostros procuratores uel eorum alterum / actum fuerit in premissis et quodlibet premissorum obligantes nos et omnia bona nostra uobis notario tamquam publice persone / nomine omnium quorum interest uel interesse poterit iudicatum solui cum suis clausulis opportunis. Et de hoc petie/runt a me predicto notario sibi dari publicum instrumentum et ego Petrus Iohannis porcionarius et notarius supradictus ad hoc una cum subscriptis testibus interfui rogatus et ad requisicionem et petitionem Martini Petri et Dominici / Fernandi capellanorum predictorum hoc presens appellacionis instrumentum in me presencia scribi feci quia eram aliis negociis / occupatus et in eo subscripsi signumque meum consuetum quod est tale in testimonium premissorum apposui presentibus ad hoc / testibus venerabilibus et discretis domnis Johanne Dominici decano Roderico Petri archidiaconi de Viuario Roderico Johannis / Benedicto Martini Francisco Johannis canonicis Clemente Johannis et Fernando Petri porcionariis min/doniensibus ac Petro Gualuan canonico lucensi Johanne dicto Palo de Vale Didaco Johannis de sancto Andrea de Mas/ma scutiferis Mathia Alfonsi notario viuariensi et aliis. Actum est apud Vilam Maiorem in ecclesia mindoniensi xxviii die / mensis aprilis Era m ccc septuagesima secunda.
Quibus ut premititur lectis intimatis et publicatis / dictus domnus archiepiscopus dixit quod daretur sibi copia predictorum et deliberacione perhabita vicesima die presentis mensis / madii responderet canonice requisitus. Et dictus domnus archidiaconus de Azumara dixit quod in dictum terminum / non consentiebat presentibus testibus venerabilibus viris domnis Raymundo Casotas cardinali Garssia Prego Aluaro / Petri Petro Uelasci canonicis compostellanis Fernando Gundisalui porcionario compostellano apostolica autoritate notario. / Post hec vicesima die dicti mensis madii in dicto loco de Rupe Forti coram dicto domno archiepiscopo compa/ruit dictus domnus Alfonsus Martini archidiaconus supradictus et cum protestacione de non consentiendo in dictum domnum archiepiscopum / petiit(?) responsionem et Apostolos suporadicte appellacionis. Et tunc dictus domnus archiepiscopus respondit in quadam cedula / cuius tenor per omnia talis est:
Nos Johannes Dei et apostolice Sedis gracia sancte compostellane ecclesie archiepiscopus / ac regis Legionis cancellarius conseruator ordinibus Fratrum Predicatorum et Minorum extra regnum Francie a Sede / apostolica deputatus cuidan appellacioni si nomen tale meretur habere nobis publicate ex parte Martini Petri capellani / ecclesie sancte Marie et Dominici Fernandi capellani ecclesie sancti Jacobi loci de Viuario mindoniensis diocesis protestan/tes quod eidem tamquam nulli per infrascriptan responsionem robur aliquod attribuere non intendimnus taliter respondemus / quod dicta appellacio et contenta in ea a ueritate deuiant et a iure et dicta appelacio friuola existit et frustratoria / manifeste. Ad primum enim in quo dicti capellani se grauatos asserunt pro eo quod tenor dicti rescripti apostolici non fuit / insertus in nostris litteris citatoriis respondemus quod non est de iuris necessitate quod tenor dicti rescripti fuerit insertus /nostris litteris antedictis si enim de iurisdiccione nobis in hac parte concessa per domnum nostrum papam aliqualiter dubitassent / quamquam de his partibus existat notorium debuissent tamquam obediencie filii se coram nobis personaliter presentare et de po/testate super hoc ut premittitur nobis concessa petere sibi fieri plenam fidem. Ad secundum in quo se grauatos asserunt / pro eo quod personaliter per nostras litteras eos ad presenciam nostram duximus conuocandos taliter respondemus quod penes nos du/bium non existit quod domnus noster papa ad hoc nos conseruatorem deputauit ordinibus supradictis et illa fuit dicti domni nostri / pape principalis intencio et motiuum ut nos eisdem debite defensionis presidio assistentes eos non permitteremus indebite / grauari. Et quia ex parte prioris et gardiani Fratrum Predicatorum et Minorum dicti loci de Viuario fuit coram nobis / expositum et conquestum quod dicti capellani eisdem et eorum monasteriis personis et privilegiis graues et atroces iniu/rias intullerant publice et inferre eciam non cessabant ex quibus grauiora prouenire scandalosa pericula uerissimiliter / credebatur nos pro bono publico et communi uolentes inminentis scandali materiam amputare et ueritate premissorum / effici cerciores dictos capellanos citauimus personaliter ut est dictum. Ad tercium in quo grauatos asserunt pro / eo quod eos ultra unam dietam a fine sue diocesis fecimus euocare taliter respondemus quod eos iuribus dicti conseruatorii non / solum ultra unam uerum et ultra duas dietas citare libere possumus et alia etiam facere prout nobis per dictum conseruatorium / plenius est concessum ex eiusdem enim tenore clare premissorum ueritas apparebit. Ad quartum in quo dicunt quod eos / ad locum insigne non uocauimus nec ad certum locum taliter respondemus quod nostre citacionis littere date fuerunt et / etiam emanarunt in loco nostro de Rupeforti ubi notorie quasi continuo moram trahimus qui locus non ultra mediam / leucam a ciuitate compostellana distat que ciuitas locus insignis existit ibidemque habetur manga copia peritorum adeo quod nullus alter locus adeo insignis uel peritorum / abundans copia potuerit in Gallecia reperire. Si enim dictos capel/lanos citauissemus ad locum aliquem non insigne potuissent uerisimilius opponere que opponunt. Ex tenore autem dictarum / citacionis litterarurn colligi non potest quod dicti capellani debuissent alibi quam in predicto loco de Rupeforti se personaliter / presentare in predicto enim loco de Rupeforti predecessores nostri pro maiore parte moram traxerunt ibidem per se et per alios / de causis iure proprio ac etiam deuoluto per apellaciones et ex delegacione quacumque libere cognoscentes et nos etiam hactenus / post promocionem nostram fecimus illud idem. Attendentes igitur quod dicti capellani animo obstinato noluerunt ut tene/bantur mandatis nostris ymmo uerius apostolicis humiliter obedire credentes predicti capellani pretextu dicte friuole appellacionis dictos / religiosos et eorum monasteria damnificare multipliciter ac eciam agrauare et ad scandalum publicum concitare unde possent / dicti religiosi qui solis fidelium elemosinis sustentantur damnificari quam plurimum et in aliis locis nisi in presente negocio debita / subsequeretur correccio alii prouocarentur ad similia et peiora predicte appellacioni firuole frustratorie interiecte ex causis / nec legitimis neque ueris tamquam interposite contra bonum publicum et commune et in manifestum interponencium preiudicium ani/marum sicut nunc(?) debemus non ducimus aliqualiter deferendum presentem responsionem sibi pro apostolicis refutatoriis conce/dendo cum tanssupto rescripti apostolici seu conseruatorii supradicti ciuius tenor sequitur in humc modum:
Johannes Episcopus / seruus seruorum Dei venerabilibus fratribus ... archiepiscopo compostellano ... et ulixbonensi ac zamorensi episcopis salutem et / apostolicam benediccionem. Dilectos filios ministrum generalem et fratres ordinis Minorum qui in decore sancte religionis uirtutum / Domino militantes ac crucifigentes cum viciis et concupiscenciis carnem suam ad diuine Magestatis obsequia (O pergamiño foi cortado e carece de todo o demais).
