Incipiunt decreta Didaci Ecclesiae B. Jacobi II Episcopi ad protegendos pauperes.
Divina disponente clementia ego Didacus II Ecclesiae B. Jacobi Ep. cum ejusdem sedis Canonicorum judicio, ceterorumque nobilium virorum consilio praedecessorum statum relegendo, ad protegendum populum, ad exibendam justitiae normam in toto honore B. Jacobi, excepta Compostellana urbe, omnibusque burgis, quo advenae aliique complures confluentes statuta nullatenus observare valerent, hujuscemodi decreta constituo et constituendo confirmo.

(I) De Ecclesiis.

A capite igitur exordium sumentes, praecipimus, ne quis Ecclesiae terminos irrumpat, aut violenter ingrediatur. Si quis vero intra Ecclesiae terminos quidopiam capere, aut sibi praesigillare existente justitia, et exigente voluerit, Pontificis Vicarium, ut licentiam sibi dari prius expostulet.

(II) De domibus nobilium, et ignobilium, de pignoribus, et de perpetratis calumniis. In domibus nobilium, seu ubicumque eorum uxores, aut filii, inermes fuerint, Vicariis, et quibusque aliis pignerandi licentiam resecamus. In ceterorum quoque domibus id ipsum observare praecipimus, excepto si furti, aut homicidii, aut violentae mulieris violationis, quod vulgo raptum dicitur, aut quadragesimalis tributi causa extiterit. Quod si extra domos rusticanas armenta, ceterave hujusmodi quae pro perpetrata calumnia capiantur, inventa minime fuerint, Vicarius admotis vicinis, et legitimis testibus domum praesigillet, vel inde pignus abstrahat.Quidquid ut praedictum est pigneratum fuerit, quousque VIII dies compleantur, integrum conservetur, et vicinis reservandum commendetur, et usque ad praefinitum terminum illaesum, et ab omni usu liberum maneat: si fuerint omnia animalia exercendi operis studio adhibenda, totius laboris expertia serventur. Tandem si calumniae perpetrator praefinito tempore ad examinandam justitiam venire neglexerit, nisi necessaria detentus causa fuerit, justitiae examinatores pro calumniae quantitate pigneris partem detineant, cetera dominis suis referantur. Si quis injuste vel absque domini sui petita licentia quempiam pignerare praesumpserit, duplum restituat, et sexaginta solidos Pontifici persolvat. Verumtamen quisquis prius requisita justitia coram idoneis testibus cum Vicario pigneravit, duplum minime restituat.

(III) De Judicibus.

Hereditatum, et Ecclesiarum causae, non nisi ad optimatibus, et Apostolicae Sedis judicibus, diffiniantur. Calumniae fidejussoriae judicia, more antecessorum nostrorum posthabitis in honore B. Jacobi aliis judicibus, Apostolicae Sedis judicibus referantur.

(IV) De calumniis pauperum.

Pauperes et imbecilles misericorditer calumnias compleant, ut beneficiis suis penitus non priventur.

(V) De proditoribus et latronibus.

Proditores et latrones nemo protegere, nemo defendere praesumat.Sane eorum protectores danna vel calumnias, quae illi sustinere meruerant sustineant.

(VI) De furibus.

Fur postquam tertio furti reus convictus, comprehensusve, fuerit, Principibus terrae atque justitiae examinatoribus tradatur. Qui, dictante justitia, pro meritis ultionem in eum exerceant, sibique dati gladii causam animadvertant: noverint enim quia percutit malos in eo quod mali sunt, minister Dei est, et alibi, punire malos non est effusio sanguinis.

(VII) De caracteribus.

Caracteres coram totius Ecclesiae conventu, sive publico concilio, fieri jubemos, aliter factos, valere inhibemus.

(VIII) De fosataria, et luctuosa.

His qui servilis conditionis jugum sustinent, vel qui quadragesimalia tributa persolvunt, redditus solitos, qui fosataria, et luctuosa nuncupantur, relaxamus, si patrum parentumve suorum hereditates incolunt.

(IX) De die Dominica.

In Dominica die ruricolas ad civitatem negotiatum ire prohibemus.

(X) De placitis et ceteris scriptis.

Placita et cetera huiusmodi scripta ab autenticis clericis sicut á judicibus, vel Archidiacono, sive ab ipsius loci Archipresbytero fiant.Sin autem, cassa habeantur.

(XI) De causis pauperum.

Si quis potentum judicii causam tractare adversus pauperem, vel diffinire habuerit, similem personam introducat quae per se causam suam definiat, ne forte cujuspiam majestate pauperis justitia suffocetur.

(XI) De quadragesima.

Diebus quadragesimae caracteres fieri, calumniarum causas diffinire, judicia exerceri, fossatariam dar, nisi magna expeditionis necessitas ingruerit, nostris quidem non extraneis, qui pro dominorum suorum velle tractabuntur, excepta furti, rausi, homicidii, quadragesimalis tributi causa, removemus.

(XII) Ut calumniarum causae in Kalendis discutiantur.

Die Kalendarum Archipresbyteri, Presbyteri, milites, rustici, in Kalendarum antecessorum more conveniant: tunc si quid querela, vel injuriae obortum fuerit, ab Archipresbytero, ceterisque discretis viris, veraciter perquiratur, et emendetur: quod si diffinire nequiverit, sequenti die super illius negotii causa vera indagine facta Pontifici, atque Apostolicae Sedis Primatibus referatur, et determinetur.

(XIII) De causis agendis in VI feria.

Uniuscujusque hebdomadae sexta Feria, Pontificalis palatii januis reseratis, quidquid querelae, quiquid injuriae, fuerit in praesentia Pontificis, Judicium, et Canonicorum, intimetur, et diffiniatur.

(XIV) De Lupis exagitandis.

In unoquoque Sabbato (excepto Paschae et Pentecostes) Presbyteri, milites, rustici, cujusque negotii immunes, lupos exagitantes persequantur, eis praecipicia, quodo vulgos fogios vocat, praeparent. Quaeque etiam Ecclesia VII ferreas cannas persolvat. Ad hoc negotium quisquis ire distulerit, si sit Sacerdos, nisi infirmorum visitatione detineatur, vel miles, V Solidos rusticus vero ovem, vel solidum persolvat.

(XV) De Vicariis.

Milites, et quicumque principatu praeeminent, villicationibus suis tales Vicarios statuant, qui si quid contra decretorum justitiam egeriat, calumniarum causas unde compleant, habeant. Sin autem, eorum domini perpetrati damni, et justitiae calumnias sustineant.

(XVI) De latronibus.

Quicumque latronem comprehenderit, eum villico terrae tradat, et quaecumque villicus ab eo abstraxerit, horum tertiam partem habeat, sic et de proditoribus.

(XVII) Ne quis res mortuorum diripiat aut inquietet.

Quoties quis naturae jura persolverit, illius hereditate, ceteraque beneficia usque ad X dies, integra nullaque inquietatione labefacta qualiter ille dimiserit, consistant. Finitis autem X diebus, possesionibus, ceterisque beneficiis sub eodem jure, sub quod qui mortis spiculo ceciderit, qualiterve dimisserit, existentibus, si qua calumniarum schismata super his fuerint, ab Apostolicae Sedis judicibus, ceterisque dissertis viris diffiniantur. Ceterum ne quir heredipeta, ne quis sicophanta usurpative accedat, justitiae argumentis plenius indagetur.

(XVIII) Ne in Dominica Sajones licentiam habeant pignerandi.

Ab hora non Sabbati, usque in Feria secunda hora prima, nullus Sajo habeat licentiam pignerandi, nisi homicidas, latrones, scilicet, violatores virginum, per vim raptores, et proditores, et si aliquis de extranea patria justitiam postulaverit, infra supradictum tempus justitiam sumat.

(XIX) Ne conventus alternatium fiat in Ecclesia.

Sajonum Consilium vel militum conventus in Ecclesia sive terminis ejus fieri prohibemus.

(XX) Ne clerici fiant laicorum villici, vel pedagogi.

Clerici neque laicorum villici efficiantur, neque filiorum illorum nutritores, neque á laica persona deshonestentur, vel eorum bona capiantur. Qui aliter egerit, canonicam institutionem componat, et excomunicatus á conventu fidelium sequestretur.

(XXI) De Rebus captivatorum.

Bona eorum qui capiuntur, á Mauris, usque ad annum plenum in temerata et integra conserventur, ut si forte fortuitu captum potuerint redimere, redimant: sin autem completo anno, juxta arbitrium propinquorum eorum bona distribuantur.

(XXII) De mercatoribus et peregrinis.

Mercatores, romarii, et peregrini, non pignerentur; et qui aliter egerit, duplet quae tulerit, et sit excomunicatus, et solidos LX persolvat domino illius honoris.

(XXIII) De clericis.

Clerici fossatariam non dent. Abbates, et Clericos venientes ad Synodum, vel votum, aut tertias afferentes, pignerare vetamus.

(XXIV) De Mensuris.

Omnes alias tls nisi ad mensuram illius petrae quae stat in campo Compostellae, tam in hac Civitate, quam extra vendere vel emere prohibemus, et qui aliter egerit excomunicatus LX solidos solvat, donec resipiscat.