1372, setembro, 28. Gresufe
Avinza entre o bispo de Lugo e a súa igrexa e os veciños do couto de
Atán, sobre herdades, viñas e unha pesqueira de anguías, que estes
levaban irregularmente. Os veciños recoñecen a súa falta de dereitos e o
bispo concédelles en foro as propiedades do devandito couto por renda
da cuarta parte do pan e terzo do viño; das herdades que labren de novo
darán a cuarta do pan e do viño.
Sabeam
quantos esta carta virem commo sobre contenda que era entre o moyto
onrrado padre et sennor don frey Pedro Lopes da orden dos preegadores
por la gracia de Deus et da santa iglesia de Roma, obispo de Lugo,
por sy et en nome de sua iglesia, da huna parte, et Estevoo Peres,
clerigo, capelan de Sayoane da Cova, et Fernan Peres, iuys d’Atan,
et Fernan Peres de Roças, et Fernan Gonçalves, fillo de
Gonçalvo Martines, et Fernan Eanes de Cabo de Vila, et Iohan
Martines, et Françisco Rodrigues, et Pedro Eanes de Sayoane,
et Affonso Fernandes, cellareyro, et Pedro Eanes, clerigo, et Domingo
Martines d’Outeyro, et Fernan Eanes d’Albarde, et Iohan
da Millara, et Iohan Peres de Saamir, et Gonçalvo Peres de
Çima d’Atan, et Iohan Peres, yrmao de Estevoo Peres, et
Iohan Arieiro, et Iohan da Fonte, et Gonçalvo d’Outeyro,
clerigo, moradores en Atan, da outra parte, sobre rason das herdades
et vinnas deçimeyras et do anguieyro, et todas las outras que
iasen enno dito couto d’Atan, disendo o dito sennor obispo que
as ditas herdades et vinas do anguieyro et todas las outras cousas,
que iasen enno dito couto d’Atan, que eran et son suas et de
sua iglesia et non d’outro algun, et lle perteesçen
todas por quanto foron dadas et outorgadas en gracia et merçee
et esmonla a a dita sua iglesia dos reys que foron de Castella et de
Leon, et do arçidiago don Domando, primeyro fondador que foy
do dito couto, et dous outros cuio o dito couto era, et que poder
avia de o dar a a dita iglesia, segundo mostrou por privillegios et
cartas que delo tinna d’aqueles que o dito couto d’Atan
et herdades et vinnas et sennorio del deron a a dita sua iglesia,
segundo dito he, et que frontava et desia et protestava a os
sobreditos moradores en Atan que tragian as ditas herdades et vinnas
desimeyras et enno anguieyro, que llas leyxasen et desenbargassen
para sy et para sua iglesia, para as el poder dar a quen as lavrasse
et lle recudissen con as rendas et dereyturas dellas. Et outrossy que
lle dessen os novos et froytos que dellas levaran ata aqui, que
estimou a vallia dellas a quinentas veses mil maravedis da moneda del
rey don Affonso, et non no querendo assy faser que protestaba
sobrelles et de cobrar et aver delles et de qualquer deles a
estimaçon sobredita, et demays as custas et danos que el et
sua iglesia d’aqui adeante sobrelo feseren; et os sobreditos
moradores en Atan de juso nomeados disendo que elles et seus padres
et anteçessores, que foron moradores enno dito couto d’Atan,
que usaran et trouxeran senpre as ditas herdades desimeiras et do
anguieyro coydando que eran suas et porque lles nunca foran
demandadas. Et o dito sennor obispo disendo que eran da dita iglesia
et del en seu nome, et eles que as trouxeran, et as outras do dito
couto, por la dita sua iglesia commo tragedores de quanto a dita
iglesia avia enno dito couto, et por esta rason que non poderan
presquibir nen podian contra el, nen contra sua iglesia, commo
aquelles que senpre foran et eran tragedores de todas las herdades et
vinnas et dereyturas que a dita sua iglesia avia enno dito cotuo. Et
logo estas partes de seu praser et por quitamento de iuyzo et de
escandolo et de dampno, que se delo podia seguir, aveeronsse en esta
maneyra: conven a saber que os sobreditos Estevoo Peres, et Fernan
Peres, et Fernan Eanes de Roças, et Fernan Gonçalves,
et Fernan Eanes de Cabo de Vila, et Iohan Martines, et Françisco
Rodrigues, et Pedro Eanes de Sayoane, et Affonso Fernandes,
cullareyro, et Pedro Eanes, clerigo, et Domingo Martines d’Outeyro,
et Gonçalvo d’Outeyro, et Fernan Eanes d’Albarde,
et Iohan da Fonte, et Gonçalvo d’Outeyro, clerigo, todos
por sy et por suas mulleres porque obligaron a faser, et por toda sua
vos, disseron que elles veendo et entendendo que era assy commo o
dito sennor obispo desia que davan et outorogavan et leyxavan a o
dito sennor obispo, et a a dita sua iglesia, d’aqui adeante
para sempre iamays todas las ditas herdades et vinnas desimeyras et
do dito lugar do anguieyro, que eles trouxeron et usaron ata aqui, et
que enno couto d’Atan avian, de que non deran renda nen foro a
o dito sennor obispo et a a dita sua iglesia, et poynan logo a o dito
sennor obispo et a a dita sua iglesia enno iur et possisson et
propiedade das ditas herdades et vinnas et tiravan ende a sy et a sua
vos et disian et confessavan que se d’aqui adeante, elles et
suas mulleres et sua vos delles et de qualquer delles, lavrassen et
possuyssen as ditas herdades et vinnas, que as lavrassen et
possuyssen por lo dito sennor obispo et por sua iglesia precario. Et
o dito sennor obispo en nome de sy et de sua iglesia disso que assy
reçebia as ditas herdades et vinnas para sy et para a dita sua
iglesia, et a propiedade et iur et possisson delas, et por faser
merçee a os sobreditos, de suso nomeados, disso que lles
quitava todos los novos que das ditas herdades et vinnas levaran ata
aqui, et demays que lle dava a elles et a suas mulleres et a toda sua
vos delles et de qualquer delles, aforo et avervo as ditas herdades
do anguieyro et desimeyras, que elles leyxaran et desenbargaran a el
et a a dita sua iglesia, segundo dito he, a a tal condiçon que
o dito Estevoo Peres, clerigo, et Rodrigo Estevees, seu criado, et
todos los outros sobreditos nomeados et suas mulleres, que ora teen,
lavren et paren ben as ditas herdades et vinnas et lles den aquelas
lavores que lles feseren mester en guisa que se non perçan con
mingoa de lavor et de sarradura, et que en toda sua vida non den a o
dito sennor obispo, nen a sua iglesia, nen a seus subçessores,
renda nen foro algun das ditas herdades et vinnas, et a finamento dos
sobreditos et de suas mulleres, que ora teen segundo dito he, et de
qualquer delles, que suas voses et herdeyros, que despois delles
ficaren, et toda sua vos delles et de qualquer delles tennan as ditas
herdades et vinnas a foro et a vervo, con tal condiçon que as
lavren et paren ben et lles den aquelles lavores que lles feseren
mester, et den de cada anno a el et a sua iglesia et a seus
subçesores a quarta parte do pan et a terça parte do
vinno, que Deus der ennas ditas herdades et vinnas, o pan enna ayra
et o vinno a a bica do lagar, a o moordomo que andar enno seu dito
couto d’Atan, et das herdades que tiraren de monte et das
vinnas que feseren de novo que den, a o dito sennor obispo et a sua
iglesia et a seus subçesores, a quarta parte do pan et do
vinno, que Deus en elas der, de cada anno enna maneyra que dita he.
Et os sobreditos de suso escriptos et nomeados por sy et por suas
mulleres, que ora teen, et por toda sua vos, assy reçeberon do
dito sennor obispo a dita merçee et foro que lles fes das
ditas herdades et vinnas, et obligaron sy et seys bees, movilles et
rayses, gaanados et por gaanar, et de toda sua vos et de qualquer
delles, de compliren et guardaren et atenderen todo o que sobredito
he, et de non yren nen pasaren contra ello, nen contra parte dello en
nihun tempo que seia, por sy nen por outros en seu nome, en iuyso nen
fora, et se o quisseren faser, ou tentassen de o faser qualquer
delles, que lles non valuesse nen fossen sobrelo oudos, et qual
delles que o fesesse, ou quissesse faser en alguna maneyra que seia,
que perça de penna a o dito sennor obispo et a sua iglesia et
a seus subçessores mill moroavedis da moneda del rey don
Affonso, et a penna pagada ou non que o dito foro et contracto et
todas las cousas en el contiudas fiquen firmes et valledeyras. Et
demays que o dito sennor obispo et seus subçessores podessen
reçeber o foro et as herdades et vinnas delles a aquel ou
aquelles que contra o que de suso dito he quiseren yr ou passar, et
darlas a quen quiser et sua merçee for sen enbargo algun. Et o
dito sennor obispo assy outorgou et reçebeu todo, o que dito
he, por sy et por sua iglesia et por seus subçessores, et
obligou os bees da dita sua iglesia por estar a ello.
Et
desto en commo passou o dito sennor obispo, por sy et en nome da dita
sua iglesia, et os sobreditos de susso nomeados et moradores enno
dito couto d’Atan, por sy et por todas suas voses, rogaron et
pediron a min Arias Peres, raçoeyro et notario publico de Lugo
et enna audiençia do dito sennor obispo, que fesesse desto
dous publicos instromentos, ou mays se fesessen mester, para o dito
sennor obispo et para a dita sua iglesia, et para os ditos moradores
eno dito couto d’Atan et para suas voses.
Feyto
fuy esto en Grisulfe, viinte et oyto dias de setembre, era de mill et
quatroçentos et des annos.
Testemoyas
que para esto foron chamadas et rogadas: Lopo Eanes, coengo de Lugo;
Rodrigo Eanes de Burela; Vaasco Peres, algasil; Goçalvo Peres,
Pedro Fernandes do Cavallo, seu fillo; Gonçalvo Fernandes de
Eyree; Affonso Eanes, Vaasco Gomes,
Ruy
Vasques, escudeyros do dito sennor obispo; Affonso Eanes, clerigo de
Santa Maria de Ferreyra; Pedro Fernandes de Deral, clerigo de Santa
Maria Alta.
Et
eu Arias Peres, raçoeyro et notario publico sobredito, a esto
que dito he con as ditas testemoyas presente fuy et a rogo das ditas
partes esta carta en minna presença fis scrivir et puge y meu
nome et signal en testemoyo de verdade.