GMH/ÍNDICE A-Z

15
1161/09/21. Santiago de Compostela.

Trátase da historia do mosteiro de Santa María de Nogueirosa, fundado por dous monxes -Cresconio e Pedro Muñiz, irmáns- que, dende Toxos Outos e mandados polo abade deste cenobio, foron os encargados de implantaren nel a regra de S. Bieito. Nogueirosa era propiedade do conde Vermudo Pérez, promotor da fundación. A vida comunitaria no mosteiro desenvolveuse, e chegouse a elixir un abade propio.  Anos despois, o conde Vermudo decidiu entrar como monxe no mosteiro cisterciense de Sobrado, mentres que a súa muller, a infanta dona Urraca Enríquez, pensou entrar en relixión no mosteiro de Nogueirosa. Isto supuxo unha contenda entre os frades deste cenobio, apoiados polo abade de Toxos Outos, fronte a don Vermudo e á súa muller, aliados co abade Exidio de Sobrado, contenda que foi xulgada polo arcebispo electo de Santiago, don Fernando Curialis. A cuestión solucionouse cunha ampla doazón a Toxos Outos por parte de don Vermudo e dona Urraca de varias terras na ribeira dereita do Tambre a cambio de que quedase nas súas mans o mosteiro de Nogueirosa.

A.- A.H.N. Clero. Carpeta n.º 556, doc. n.º 4.
B.- Tombo, f. 10r-11r.

In nomine sancte et indiuidue Trinitatis, Patris et Filii et Spirito Sancti,  amen. Notum est quod Veremudus Petri ad honorem omnipotentis Dei et beate uirginis  Marie omniumque sanctorum edificare quoddam monasterium quod uocatur  Nogueyrosa quod conuocato abbate Sancti Justi de Tribulis Altis domno Pelagio  suisque monachis scilicet domno Cresconio Muniz et eius fratre Petro Muniz  monasterium istud illis donauit et sub regula beati patris Benedicti inuentibus per  testamentum imperpetuum deliberauerit et confirmauit recepto autem ab ipso  Sancti Justi abbate prefato monasterio de Noguey- // -rosa illi duo fratres domnus  Cresconius et domnus Petrus cum aliis in eodem monasterio remanserunt ipsique  diligenter et assidue ceperunt edificare atque construere monasterium illud in quo  edificatio multa propria consumpserunt; abbate uero ibidem elegerunt qui uocabatur  abbas domnus Rudericus de Nogeyrosa. Preterito autem longo tempore predictus  domnus Veremundus Petri hunc modum diuina inspiratione commotus dimisit  et Deo omnipotenti adhesit atque sub regula beati Benedicti in monasterium  Superaddi monachum se constituit. Vxor uero eius, infantissa domna Vrraca, sub  eodem habitu et in eadem regula in prefato monasterio de Nogeyrosa deouotam se  fecit, vnde maxima inter monachos ipsos de Nugeyrosa et domnum Veremundum  cetera est controuersia qua propter presentati fuerunt ante domnum Fernandum,  ecclesie Beati Jacobi electum, et coram omni capitulo compostellano presente abbati  Sancti Justi domno Aria cum monachis suis eiusdem monasterii de Nogeyrosa et  presente et<iam> domno Veremudo cum suo abbate Superadi domno Egidio et aliis  consociis monachis dictisque et auditis utriusque partis suis sanctis assercionibus  domnus Veremudus, ut catholicus et sapiens atque discretus uir, rogauit ut hoc  monasterium quod dicitur Nogeyrosa amore Dei et sui coniugi sue infantisse  domne Vrrace dimitterent ipsique monachi qui in eo habitabat ad Sanctum Justum  redirent et tunc propter hoc quod iniuste uidebatur eis tunc propter reintegrationem  iamdicti sui monasterii quod admittebant et in quo multa expendiderant etmultum laborauerant tunc propter amorem omnipotentis Dei et Sancti Iusti et pro  remissione suorum peccatorum ac parentum indulgentia donare monasterio prefato  Sancti Iusti de Tribulis Altis et abbati domno Arie eiusdem loci omnibusque  monachis ibidem Deo seruientibus uillas suas scilicet Candum et Curas et Felgeyra  atque Carualidu cum omnibus bonis suis; et hoc utrique partis placuit. Ea propter  ego Veremudus Petri, una cum vxore mea infantissa domna Vrraca et cum filiis  et filiabus meis et omni uoce nostra per huius seriei paginam toto corde et tota  uoluntate vobis domno Arie, eiusdem monasterii de Tribulis Altis abbati, omni  monachorum conuentui eiusdem loci presentibus et futuris amore omnipotentis  Dei ac sanctorum Justi et Pastoris quorum reliquie in eodem uestro monasterio a  fidelibus uenerantur, facimus textum scripture firmitatis et cartam donationis siue  conmutationis imperpetuum ualitura de omnibus illis hereditatibus siue uillulis  que uocantur Carualidu et Felgaria et cum Cunis et uilaria mea de Insula et duas  partes de sexta de Candu que iacent in terra de Gintinis, loco certo in ripa fluminis  Tamaris uidelicet per aquam mediam de Tamar per aquam de Murcigo Infestu et  per ipsum vallinum et per archas de Queuna et per Aballadoyras et per cubitum de  candano de Oronia per uallum de Cunis per archas de super Campo Ruuim et per  ipsam aquam que discurrit de Campo Ruuim et intrat in mare, quomodo fuit antiquitus  diuisum cautum ipsius ville regie de Candu a proauis meis scilicet comite  domno Pelagio et comite domno Froyle et patre meo comite domno Petro Froyle ab  illa ecclesia que uocatur Sanctus Jacobus de Corozo quam contulit domna comitissa  Guntrode monasterio de Antealtaria, et etiam cum villa mea que uocatur Egia  integra quam olim contuleram monasterio Sancti Christofori de Dercione cum aliis  meis hereditatibus sicut in meo testamento resonat. Et modo confero uobis et  monasterio uestro cum ipso monasterio de Dercione iam depopulato peccatis exigentibus  quas hereditates siue uillule mihi Veremudo Petri eueniunt ex parte auorum  et parentum meorum et ex ganantia; has siquidem hereditates meas seu villas  supranominatas cum // omnibus beneficiis suis et adiunctionibus, videlicet casis et  casalibus, hereditatibus et omnibus hominibus illis qui intus sunt ex mea criatione  et intus in predictis villis morantur et cum omni uoce earumque directura ipsius  fluminis Tamaris a Lueru usque ad Miro seu etiam cum montibus et fontibus proficuis  et suis omnibus prestacionibus tam intus quam extra per suos antiquos terminos  suasque antiquas diuisiones et cum omnibus suis populationibus que admodum  nos eas in iure obtinuimus et pro iure obtinuimus et pro iure huc usque possidemus,  ita libere et integre uobis supradictis ac monasterio uestro Sancti Justi eas  donamus et perpetualiter iure hereditario concedimus pro animabus nostris et  parentum nostrorum quatinus in die magni judicii Ihesum Christum possimus  habere patronum et cum electis imparte dextero sedere; a modo igitur et deinceps  uillas illas atque hereditates cum omnibus beneficiis earum iure hereditario habete  et imperpetuum in pace et tranquilitate possidete.

Si uero a aliqua ecclesiastica secularis ue persona tam nostre propinquitatis  quam extranee contra hoc nostrum factum ad irrumpendum uenire temptauerit qualiscumque fuerit tam filius noster quam filia, nepotes uel neptes seu aliquis ut  diximus propinqus nobis uel extraneus, potens uel inpotens, maledictus sit et excomunicatus  et a corpore aut sanguine Domini nostri Ihesu Christi segregatus, donec  ad condignam satisfactionem uenerit et hec maledictio super quemcumque fuerit  semper fructificet in seculo isto et in futuro cum Iuda proditore Domini in inferno  dampnatur; insuper pro temeritatis ausu uobis et uoci uestri monasterii Vª milia  solidorum persoluat et villas illas duplatas uel triplatas tamen hoc factum nostrum  perhenniter maneat firmum et ractum.

Facta donationis ac conmutationis scriptura apud Compostellam, die XIº kalendas octobris, sub era Iª Cª LXLª VIIIIª; anno IVº quo obiit famosissimus imperatordomnus Adefonsus et cepit regnare filius eius inclitus rex donus Fernandus in Legione, Gallecia et Asturiis.

Ego Veremudus Petrici hoc scriptum quod fieri iussi propria manu et proprio roboro (sic) confirmo. Infantissa domna Vrraca manu propria confirmo et roboro. Filia eius, Vrraca Ueremudit, conf. Ego Fernandus Ueremudi hanc scripturam manu propia confirmo et roboro. Ego Sudarius Veremudi propria manu hanc scripturam roboro et conf. Ego Sancia Ueremudi hoc scriptum mea manu concedo et roboro et concedo atque confirmo.

Ego Egidius, monasterii Superadi abbas, hoc scriptum propria manu confirmo et roboro. Ego Fernandus, ecclesie Beati Jacobi humilis electus, conf. F. N. D. E. A. V. R. N. S. Archidiaconus Johannes Tirant, conf. Omnibus fratribus monasterii Superadi unanimiter conf. Ego Petrus Pardus, Dei gratia compostellane ecclesie decanus, quod uidi et uerum noui propria manu conf. Ego Petrus iudex, conf.  Ramirus Pelaiz, canonicus, conf.

Ego Petrus Abbas scripsi et conf.

Materias

abade; arcediago; arcediago; audiencia; avó; cabido; cabido; casa; cisterciense; cóengo; concordia; conde; construción; crego; deán; deán; doazón; electo; emperador; esposa; esposo; familia; filla; fillo; fonte; fundación; igrexa; irmá; irmán; linde; mar; montes; monxe; muller; nai; orde do Císter; pai; preito; rei; río; sentenza; soldo; xenealoxía; xuíz; xurisdición; xustiza; mosteiro

Persoas

Afonso VII, rei de Galicia, León e Castela; Arias, abade de Toxos Outos; Cresconius Muniz, monxe; Fernando Curialis, arcebispo de Santiago de Compostela; Fernando II, rei de Galicia e León; Fernando Vermúdez de Traba; Froilán Pérez de Traba, conde; Guntroda, condesa; Johannes Tirant, arcediago; Paio Múniz, abade de Toxos Outos; Paio, conde; Pedro Fróilaz de Traba, conde; Pedro Pardo, deán de Santiago de Compostela; Pelagius Muniz, abade de Toxos Outos; Petrus Abbas, crego e escribán; Petrus Munionis, monxe; Petrus Pardus, deán de Santiago de Compostela; Petrus, xuíz de Santiago de Compostela; Ranemirus Pelagii, cóengo de Santiago de Compostela; Roi, abade de Noguerosa; Sancha Vermúdez de Traba; Sueiro Vermúdez de Traba; Urraca Henríquez, infanta; Urraca Vermúdez de Traba; Xil, abade de Sobrado; Vermudo Pérez de Traba, conde

Outros

San Xusto de Toxos Outos, mosteiro; Castela, reino; Galicia, reino; León, reino; San Paio de Antealtares, mosteiro; Santa María de Noguerosa, mosteiro; Santa María de Sobrado, mosteiro; Santiago de Compostela, arcebispado; Santiago de Compostela, bispado; Santiago de Compostela, cabido; Santiago de Compostela, diocese; Santiago de Compostela, diocese; orde do Císter

Lugares

Antealtares, San Paio, mosteiro; Arzón, San Cristovo; Asturias; Cando; Carballido; Cuns; Egia; Entíns, terra,; Filgueiro; Insua; León; Mirou; Murcigo Infesto, regato; Nogueirosa, San Cosme; Sobrado dos Monxes, mosteiro; Tambre, río